Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

rini, 
tushumdan pul sarflash me’yorlarini va tushumqni topshirish 
muddatlarini yozma ravishda har bir korxona, tashkilot va muas- 
sasaga 
m a’lum qiladi. Kassadagi naqd pul qoldig‘i limiti kassaga 
ega 
bo‘lgan va naqd puli hisob-kitoblarni amalga oshiruvchi barcha 
yuridik 
shaxslarga o'rnatiladi.
Kassadagi naqd pul qoldig'ining quyidagi m e’yorlari o‘rnatiladi:
Doimiy naqd pul tushumiga ega bo'lgan va uni har kuni ish kuni 
oxirida bankka topshirishi lozim bo‘lgan tashkilot uchun keyingi 
ish kuni ertasiga nonnal ish faoliyatini ta ’minlash uchun zarur 
bo‘lgan miqdorda;
keyingi ish kunida topshirishi lozim bo‘lgan korxona va tashki- 
Iotlar uchun o‘rtacha kunlik naqd pul tushumidan ortiq bo‘lmagan 
miqdorda,
tushumni har kuni topshirmaslik huquqiga ega bo‘lgan korxona 
va 
tashkilotlarga jam i tushum va uni topshirish bo‘yicha o ‘rnatilgan 
muddatga bog‘liq bo‘lgan miqdorda.
Doimiy naqd pul tushumiga ega bo‘lmagan tashkilotlar uchun 
o'rtacha kunlik naqd pul xarajati miqdorida (mehnat haqi to‘lovlari, 
vaqtinchalik ishga layoqatsizlik bo ‘yicha nafaqa, mukofot va sti- 
pendiya xarajatlaridan tashqari).
Tashkilotlar o ‘z kassalarida naqd pulni belgilangan limitlardan 
ortiqcha miqdorda faqat mehnatga haq to ‘lash, ijtimoiy sug'urta 
bo‘yicha pensiya, nafaqa va stipendiyalar berish uchun bankdan ol- 
gan kunini qo‘shib hisoblagan holda 3 ish kunidan ortiq bo‘lmagan 
muddat mobaynida (banklardan uzoq masofada joylashgan tashki-
101

---

lotlar esa. 5 ishkunigacha) saqlashhuquqiga ega. Bumuddat tugaga- 
ch, ko'zlangan maqsadga ishlatilmagan pullar bankga qaytariladi 
va keyinchalik tashkilotlarga ularning birinchi talabi bilanoq o‘sha 
maqsadlarga ishlatish uchun beriladi. Tayyorlov tashkilotlarining 
kassa limitiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini topshiruvchilar bilan 
hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun bankdan olingan naqd pul 
kiritilmaydi. Shuningdek, tashkilotlarga o ‘z kassalaridan kutilayo- 
tgan xarajatlar uchun o ‘matilgan limitdan ortiq naqd pul sarflashga 
ruxsat etilmaganligi hisobga olinadi.
Tushum hisobidan pul sarflashning quyidagi me’у or lari o'rnati- 
ladi;
Mulkchilik shaklidan qatiy nazar, barcha umumiy ovqatlanish 
korxonalariga aholidan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotib ol­
ish uchun naqd pul tushumlarini ishlatishning cheklangan m e’yori 
ehtiyojdan kelib chiqqan holda, oylik tovar aylanmasiga nisbatan 
foizlarda, lekin 20 foizdan oshmagan miqdorda o ‘rnatiladi. Mulk­
chilik shaklidan qatiy nazar barcha komission savdo faoliyati bi­
lan shug'ullanuvchi savdo tashkilotlari tushgan savdo tushumining 
o ‘rnatilgan kassa limitidan ortiq qismini to'laligicha bank kassa- 
siga topshirishlari, komitentlar bilan hisob-kitob qilishni tushum­
dan xarajat qilish orqali amalga oiuirishlari belgilanadi, bunda yet- 
magan qismiga bank kassasidan naqd pul olinadi.
Umumiy ovqaglanish korxonalariga aholidan qishloq; xo'jalik 
mahsulotlarini harid qilish uchun tushum hisobidan pul sarflash 
me’yorlari belgilab qo‘yiladi, bunda tushumning bir qismidan xarajat 
qilishning eng ko‘p m e’yori bank muassasalari tomonidan oylik tovar 
aylanmasiga nisbatan foizlar hisobida quyidagicha belgilanadi: marka- 
zlashtirilgan fondlar hisobidan go‘sht oluvchi korxonalar uchun-ehti- 
yojiga qarab, ammo 7 foizdan oshmagan miqdorda, boshqa umumiy 
ovqatlanish korxonalari uchun - 10 foiz miqdorida; mulkchilik shakli-
102

---

dan qatiy nazar barcha savdo tashkilotlariga sotilgan komission tovar 
uchun naqd pul berishga tovar qiymatidan savdo ustama haqi chegirib 
tashlangan miqdorda; xududiy savdo - ishlab chikarish aksiyadorlik 
kompaniyalari tashkilotlari, Toshkent shahar xoqimiyati qoshidagi 
savdo, xizmat sohasi va xalk iste’moli mollarini ishlab chiqamsh De-