Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

5.3. Bank kassalaridan naqd pul berishning
shartlari va tartibi
Kassadan naqd pulni berish tartibi banklar tomonidan tegishli 
yo‘riqnomaga asosan arnalga oshiriladi. Tijorat banklarining kassa 
chiqim operatsiyalari deganda bank kassalaridan naqd pulning ber- 
ilishi bilan bog'liq operatsiyalar tushuniladi. Korxona va tashkilot- 
larning o ‘z ishchi xodimlari uchun ish haqi, pensiya, stipendiya, 
boshqa nafaqalar, mukofotlar, xizmat safari xarajatlari uchun pul 
olishi mumkin.
97

---

Korxona va tashkilotlar bankdan yuqorida sanab о ‘ tilgan maqsad- 
larga naqd pul olish uchun pul cheki rasmiylashtirishlari lozim. Le- 
kin bundan avvalkorxonaga yangi hisobvaraq ochilayotgan paytda 
bankka pul chek daftarchasi olish uchun ariza topshirishlari lozim. 
Arizada bank nomi va kodi, korxona nomi, uning talab qilib oli- 
nadigan depozit bo‘vie ha hisobvaraq nomeri, chek daftarchasiing 
nomi, soni, ariza rasmiylashtirilgan sana ko‘rsatiladi. Arizaga korx­
ona rahbari va buxgalterining imzosi hamda muxr ko‘yiladi. Bank 
korxonaning arizasiga asosan pul chek daftarchasi yozib, har bir 
varaqda bank nomi, uning kodi, korxona nomi, uning bankdagi hi­
sobvaraq nomerini ko‘rsatadi va mijozga beradi. Chek daftarchas- 
ining cheklari bankdan naqd pul olish uchun asos bo‘ladi. Ish haqi 
olishdan bir kun a w al chek rasmiylashtirilib, mijoz tomonidan 
pasporti bilan birgalikda ularga hizmat ko'rsatuvchi m as’ul ijro- 
chiga beriladi. M as’ul ijrochi, eng aw alo, shu tashkilotning hisob 
raqamida yetarli pul miqdori borligini tekshirib, shundan so'nggina 
chekning to ‘liq va to ‘g‘ri to ‘ldirilganligini, ikkita imzo va muxrn- 
ing imzolar qamda muhr namunasi tushirilgan kartochkalar bilan 
solishtirib ko‘radi. Hammasi to ‘g‘ri bo‘lsa, chekning burchagidagi 
nazorat markasini qirqib olib pasport bilan birga mijozga qaytarib 
beradi. Nazoratchi yana bir bor tekshiruv o ‘tkazib, so‘ng rekviz- 
itlarni kassaning chiqim jurnaliga qayd qiladi. Chiqim jurnalida 
sana, hisob raqam nomeri, chek summasi, hisobot simvoli, korre- 
spondensiya hisobvarag‘i nomeri ko‘rsatiladi.
Nazoratchi chiqim jurnali bilan birgalikda cheklami ichki tarti- 
bda kassaga topshiradi. Kassir mijozni chaqirib uning pasporti va 
nazorat markasini oladi. Nazorat markasi nomeri chek nomeri bilan 
to‘g ‘ri kelsa, chekdagi pasport ko‘rsatkichlari bilan to ‘g ‘ri kelsa, 
kassir chekda ko‘rsatilgan mablag‘ni mijozga sanab beradi.
98

---

Наг bir tijorat bankida korxona va tashkilotlarga kassa xiz- 
matini ko‘rsatish uchun bir qancha kassalar tashkil etiladi, ya'ni 
bank muassasasi o‘z tarkibida tarkibiy bo‘linma - kassa operatsi­
yalari bo‘limiga ega. Kassa operatsiyalari bo'limida bajariladigan 
kirim va chiqim kassa operatsiyalari, ularning hisobga olinishi va 
rasmiylashtirilishi “0 ‘zbekiston Respublikasida emissiya - kassa 
ishi, pul tushumini inkassatsiya qilish, yuridik shaxslar tomoni­
dan kassa operatsiyalarini amalga oshirish qoidilari”ga va boshqa 
yo‘riqnomalarga muvofiq amalga oshiriladi. Pul yoki boshqa boy- 
liklarni qabul qilish va berish uchun kassa operatsiyalari bo‘limi 
tarkibida kirim kassasi, chiqim kassasi, kirim- chiqim kassasi, 
maydalab berish kassasi, kechki kassalar tashkil etiladi. Banklarda 
kassaning kirim va chiqim operatsiyalarini tashkil qilish uchun bir 
qancha hisobvaraqlar rejasi ochilgan.