|
Oila pedagogikasi (oila muhiti, a’zolari, sharoiti, ta’lim tarbiyasining umumiy masalalarini);
Kasb pedagogikasi (ishlab chiqarish), (turli kasblarning o’rganishning umumiy masalalarini);
Qiyosiy pedagogika (G’oyalarni taqqoslab xulosa chiqarish masalalari);
Xalq pedagogikasi (mazkur xalqi ta’lim tarbiyasi, maktabi, ijtimoiy turmush tarzi, madaniyati, ma’naviyati, ahloq odobi singarilarni);
Ijtimoiy pedagogika (barcha yoshdagi fuqarolarni tarbiyalashning zama’naviy imkoniyatlari, vositalari va manbalarini);
Tibbiyot pedagogikasi;
Harbiy pedagogika;
Rahbarlik pedagogikasi;
Mehnat pedagogikasi singari tarmoqlari mavjud.
Pedagogika fanining boshqa fanlar bilan aloqasi
Tarbiyaning mohiyatini ilmiy asosda tushunish uchun aniq tarixiy shariatda uning taraqqiy etishi qonuniyatlarini bilish zarur. Shuning uchun pedagogika ijtimoiy fanlardan biri sifatida ijtimoiy fanlar bilan yaqin aloqada rivojlanib boradi. Tarbiya maqsad va vazifalarini inson shaxsining har tomonlama rivojlanish qonuniyatlarini ishlab chiqarish jarayonida tarix, falsafa, iqtisod, sosiologiya, etika, estetika, umumiy psixologiya, yosh psixologiyasi, pedagogik psixologiya, kasb psixologiyasi, oila psixologiyasi, ijtimoiy psixologiya, odam psixologiyasi, harbiy psixologiya va fiziologiyasi bolalar gigiyenasi, pediatriya, medisina, kibernetika va boshqa fanlar bilan aloqa qiladi. Psixologiya fani bilan aloqasini tahlil qilamiz. Pedagog o’quvchilarga ta’lim-tarbiya berishda ularni sezgisi, idroki, tasavvur, diqqat, tafakkur va xotirasi kabi psixik jarayonlarni bilish darkor. Shuning uchun pedagogika fani psixologiya fani bilan alohida ish olib boradi. Har bir fan o’z rivojlanishida o’z nazariyalarini boyitishda o’zining ichki ilmiy yo’nalishlariga tayanib, takomillashib boradi. Hozirgi davrda umuminsoniyat tomonidan yaratilgan bilimlar va kelajak haqida axborot, ma’lumot beruvchi turli fanlar muayyan darajada pedagogika fani uchun manba bo’ladi. Boshqa fanlar kabi pedagogika har bir insonning umumiy kamolatiga xizmat qiladi. Tabiat va jamiyat rivojlanishi qoidalari to’g’risidagi ma’lumotlarga asoslanadi va o’zi ham ijtimoiy fan sifatida rivojlanib boradi.
Har bir o’qituvchi, o’quvchi o’z ona yurti tarixini bilishi, vatanparvar bo’lishi lozim. Agar o’qituvchi o’z o’quvchisida haqiqiy vatanparvarni tarbiyalash uchun o’z xalqini tarixini, turmush tarzini, madaniyatini, ma’naviyatini qolaversa uning udum-an’analari, urf-odatlari haqida aniq ma’lumotga ega bo’lmog’i lozim. Buning uchun o’qituvchi faqat bilimgagina ega bo’lmasdan uni hozirgi kundalik hayotga qo’llanilishini ham uddalaydigan bo’lmog’i kerak. Bu haqda muhtaram prezidentimiz I.A.Karimov “Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q” asarida, “Tarixiy xotirasi bor inson - irodali inson”, “Inson uchun tarixdan judo bo’lish - hayotdan judo bo’lish demakdir”, “Haqiqiy tarixni bilmasdan turib esa o’zlikni anglash mumkin emas” kabi fikrlari nihoyatda muhimdir. Yuqoridagi fikrlar o’qituvchilar oldiga tarixni bilish vazifasini ko’ndalang qilib qo’ymoqda. Masalan, o’tmishda ajdodlarimizning qilgan ishlari, fan sohalariga qo’shgan ulkan xissalarini tarix fanini ularning hayoti va faoliyat orqali ma’lumot olamiz. Misol uchun bobomiz A.Temurning “millat dardiga darmon bo’lmoq lozim” so’zining ma’nosini anglash bugungi hayotimizda talab qilmoqda.
Falsafa fani esa pedagogika fani uchun metodologik asos bo’lib xizmat qiladi. Chunki, hozirgi ta’lim-tarbiya nazriyasi va amaliyoti yutuqlari falsafiy fikrlar kurashi va tarqqiyotining mahsulidir, falsafa pedagogikani ilmiy usullar bilan qurollantirishni, ta’lim-tarbiyaning obyektiv qonun qoidalarini ishlab chiqarishga manba bo’ladi.
Etika va estetika fanlari pedagogikaning tarbiya nazariyasi bo’yicha ma’lumot beradi. Bu fan o’quvchining huquqi, odobi me’yorlarini aniqlash, belgilash hamda go’zallikni haqiqiy tushuntirish va kundalik oilaviy, ijtimoiy qo’llashga o’rgatadi. Shuning uchun ham pedagogika, estika va estetika fanlari bilan yaqin aloqada ishlaydi.
Odam anatomiyasi va fiziologiyasi, maktab gigiyenasi singari fanlar bilan shuning uchun aloqa qiladiki, o’qituvchi va o’quvchi organizmning anatomiyasini ya’ni tuzilishini, har bir organning bajaradigan funksiyalarini ilmiy asosda bilish shart. Anatomiya va fizologiya ana shu ma’lumotlarni o’qituvchiga beradi. O’qituvchi esa o’quvchilarning bosh miyasi ish faoliyatida va unga tushadigan aqliy zo’riqishlarni bilishi darkor. Maktab gigiyenasi fani esa bolaga o’qishi, yozishi uchun sinf xonalarida yorug’lik miqdori, partalarning razmeri va hokazolarni o’quvchilarga o’rgatadi. Bu esa o’z navbatida pedagogika fanining gigiyena fani bilan uzviy aloqada bo’lishini taqoza etadi.
Umuman, pedagogika fani o’z oldidagi maqsad va vazifalarni hal etishda boshqa fanlar yutuqlaridan foydalanmasdan ish olib borish mumkin emas degan xulosaga kelish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
