Psixologiy asi

9.3. Deontologiya asoslari
«Barcha san’atlar ichida eng buyugi tibbiyotdir» degan edi G ippokrat. 
Vrachlik kasbini egallash uchun faq at shu sohaning bilimdoni bo'lish 
yetarli emas, albatta. Vrach, a w a la m b o r haqiqiy inson boMmog'i kerak. 
Vrachni jan g maydonidagi askarga o 'xshatish mumkin. U dushm an bilan 
olishayotib, faqat Vatan haqida o'ylaydi. Vrach ham bem orning hayotini 
saqlab qolish, uni sog'aytirib yuborish uchun kurashadi.
165

---

B u n d a u o ‘z m a n f a a tin i em as, fa q a t 
bemorning tezroq sog'ayib ketishini o ‘ylaydi. 
Shuning uchun ham qadim da vrachni yonib 
turgan shamga o ‘xshatishgan, u o'zi yonib erib 
tu g ag u n c h a a tro fg a n u r sochib, y o ru g 'lik
taratib turadi.
T ib b iy o t d e o n to lo g iy asi v rac h bu rch i, 
qiyofasi, o b ro ‘si, nomusi va vijdoni haqidagi 
fandir. D eontologiya - yunonchadan burch 
degan m a’noni bersa, etika - grekcha axloq degan 
m a ’noni anglatadi. G ippokrat qasam yodida 
tibbiyot deontologiyasi va etikasiga oid ko‘p 
ib o ralar keltirilgan. U «Axloqsiz vrachning 
bem om i davolashga haqqi yo‘q», deb xitob 
q ilg an . G ip p o k ra t q asam y o d i tib b iy o t 
etikasining rivojlanishiga katta ta ’sir ko'rsatdi.
Hozirgi kunda shifokor (vrach va ham shira) bilan bemor orasidagi 
m unosabatlar chuqur falsafly m ushohada yuritishni talab qiladi. «Agar 
vrach bemor bilan til topishmasa, kuchli va foydali dorilar buyurilishidan 
q a t’i nazar, bemorning tuzalib ketishi mushkullashadi», deb aytgan edi 
atoqli o ‘zbek deontologi va terapevti E.Y. Qosimov (2001). «Davoning 
b o sh i ish o n c h d a n b o s h la n a d i, y a ’ni b e m o r s h ifo k o rg a va u n in g
berayotgan dori-darm onlariga ixlos q o ‘yishi kerak. Bu ishonchni paydo 
qiladigan inson, a lb a tta , shifokorning o'zidir, uning g o ‘zal nutqidir. 
Shifokor o ‘zining xatti-harakatlari, shirin so‘zi va tashqi ko ‘rinishi bilan 
bem orlarning hurm atim qozonishi zarur»