Psixologiy asi

birinchisi,
vrachning savodsizligi bo'lsa, 
ikkinchisi.
uning charchaganligidadir. X o'sh, 
vrach xatosini qanday aniqlash mumkin? U savodsizligidan xato qildimi 
yoki charchaganidan? Ikkala holatda ham jazo bir xil bo'lishi kerakmi?
T o 'g 'ri, ilmsizlik oqibatida vrachlar orasida xatolar uchrab turadi. 
Lekin b a ’zan tajribali vrach ham xatoga yo'l qo'yishi m umkin. Nom i 
chiqqan tajribali vrachga ko'rinishni orzu qiladiganlar juda k o 'p bo'ladi. 
Shunday holatlar bo'ladiki, bir kunda ko'rinadigan bemorlar soni 20 dan 
oshib ketadi. Tajribali vrachga uyda ham, ishda ham, m ehmondorchilikda 
ham, hattoki dam olish safarida ham tinchlik bo'lmaydi. A lbatta, bunday 
paytlarda tajribali vrachning ham xato qilmasligiga kafolat berish qiyin. 
Bemorga «Y o'q, men charchadim », deya olmaydi. «Hozir men sizni k o 'ra
olmayman», desa vrach etikasiga to 'g 'ri kelmaydi, «K o'rib qo'yam an», 
desa vrach ham ru h an , ham jism onan charchagan. Shuni unutm aslik 
k erakki, ruhiy c h arch ash k o 'p x a to lik la rg a sab ab bo'lishi m um kin. 
Buning ustiga, to 'g 'ri kelgan joyda bemorni ko'rib, ikki og'iz so'z bilan 
tashxis qo 'y ib bo'lm aydi. «Iltimos, doktor, m enga 5 daqiqa vaqt ajrating, 
meni k o 'rib qo'ying», deb vrachni hol-joniga qo'ym aydigan kishilar o 'z 
hayotini xavf ostiga qo'yishadi. Buning ustiga bemorni k o'rish uchun 
vrach ruhan tayyor bo'lishi kerak. V rach charchagan paytlari bemorni 
k o 'rib qo'yishni boshqa kunga tayinlashi (agar ahvoli og 'ir bo'lm asa) 
m aqsadga m uvofiqdir.
Bilimdon vrachning hayoti hech qachon oson va yengil kechgan emas. 
U kundalik hayotiga reja ham tuza olmaydi. D am olish kunlari ham o'zi 
istagandek o 'tm a y d i, h a r d aqiqa bem orni k o 'rsa tish uchun chaqirib 
qolishlari m umkin. S.P. Botkin shunday degan edi: