Психология фанларини ўҚитишда ўйинли технологиялардан фойдаланишнинг хусусиятлари

ЎЙИНЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ТУРЛАРИ
Танишув ўйинлари
Ҳар бир гуруҳ билан олиб бориладиган машғулот қандай мақсадда ўтказилишидан қатъий назар "танишиш" ўйини билан бошланади, чунки гуруҳ аъзолари бир-бирларини яхшироқ билиб олишлари лозим. Айниқса, биринчи ўйиндаёқ иштирокчилар фақат исмларинигина айтиш билан кифояланиб қолмасдан, ўзининг ҳолати, кайфияти ва ҳатто ҳарактерини ҳам ифодалай олса, бу жуда яхши самара беради.
Гуруҳ аъзолари бир-бирлари билан мулоқатга киришишлари осон бўлиши учун бир-бирларининг исмларини эслаб қолишга ёрдам берувчи ўйин ўтказиш лозим. Энг кенг тарқалган ўйин — бу "Қор йиғими" ўйинидир.
"Танишув" ўйини — гуруҳнинг барча аъзолари ўзларини ҳар жиҳатдан қулай, дадил тутишлари, шунингдек, ўзаро ишонч ҳосил қилишлари учун биринчи ва энг муҳим қадамдир.
"Тана (тактил) тўсиқларини бартараф қилиш" ўйини
Одам нотаниш гуруҳга тушиб қолса, у албатта ўзини ноқулай, сиқилиб қолгандай хис қилади, уялади. Агар биз кимнингдир елкасига қўлимизни қўйишга, соч турмагининг у ёқ бу ёғини тўғрилаб қўйишга ҳаддимиз сиғса, ўша одам ёнида ўзимизни дадил ва хотиржам ҳис этамиз. Агар одамлар бир-бирини яхши танимаса, билмаса, бундай хатти-ҳаракатларни бажара олмайдилар ва ўзаро мулоқотда руҳий зўриқиш, ноқулайлик каби ҳислар пайдо бўлади. Лекин шундай ўйинлар борки, улар бундай тўсиқларни бартараф этишга ёрдам беради. "Тана тўсиқларини бартараф қилиш" ўйинларининг моҳияти шундаки, гуруҳ аъзолари бир-бирларига "тега олиш"ларига имкон яратилади. Гуруҳ аъзолари ўртасида ўзаро ишонч ва ишчанлик муҳитини юзага келтириш учун бу ўйинни "Танишув ўйинлари" ўтказилганидан кейиноқ бошлаш мақсадга мувофиқдир. Бу ўйиннинг энг оддий ва кенг тарқалган тури "Чигилни ечиш"дир.
Ишчанлик муҳитини яратиш бўйича ўйинлар
Бу хилдаги ўйинлар гуруҳ иштирокчиларига маълум бир муҳитда ўзини қулай ҳис қилиш кўникмаларини шакллантиришга имкон беради. Бу ўйинларда иштирокчилар бино (хона, майдонча) бўйлаб юришлари, ҳатто югуришлари, сакрашлари мумкин. Бундан кўзланган мақсад — уларга ўйин ўтказилаётган жойнинг ҳар бир бурчагида ўзини дадил, ишончли сезиши учун шароит яратиб беришдир. Айни ҳолатда "Анаконда" ўйинини ўтказиш тавсия этилади.
"Кузатиш ва эшитиш" ўйинлари
Бу хил ўйинлар иштирокчилардан бошқа иштирокчиларнинг кўриниши, уларнинг нималарни гапираётгани, нимани ҳис қилаётганлигига (масалан, қаерда яшаши, қачон туғилганлиги кабиларга) эътибор бериш талаб қилинади. Яъни, бу ўйинларнинг қатнашчилари норасмий шароитда, норасмий ҳолатда бир-бирлари ҳақида кўпроқ маълумотга эга бўладилар.
"Ишончга асосланган" ўйинлар
Бундай ўйинларнинг асосий мақсади уларнинг номланишидаёқ намоён бўлади. Улар ёрдамида гуруҳда ўзаро ишончли муносабатларни шакллантириш мумкин. Бу ўйинларни гуруҳ билан иш бошлаган дастлабки пайтда эмас, балки бошловчи ва гуруҳ аъзоларида гуруҳга нисбатан қандайдир ишонч ҳисси пайдо бўлиши учун кейинроқ ўтказиш маъқулроқ. Бу ўйинларда гуруҳ иштирокчилари ўртасида тактил алоқалар бўлиши натижасида улар орасида ўзаро ишонч, аҳиллик пайдо бўлади. Шунингдек, бундай ўйинларни ўтказиш. жараёнида иштирокчиларнинг бир-бирларига нисбатан ўзаро масъулият билан муносабатда бўлиши ҳам намоён бўлади.