Процессуал ҳужжатларни расмийлаштириш фанидан 2-мавзу: «Фукаролик ишлари буйича судларга такдим этиладиган даъво аризалари ва суд карорлари»

Суднинг ҳал қилув қарори тушунчаси
Судга мурожаат қилган шахсларнинг талабларини суд муҳокамасида кўриб чиқиш натижалари бўйича суднинг якуний муносабати – хулосаси ҳал қилув қарори ҳисобланади. Бу борада қонунда берилган таърифга кўра биринчи инстанция судининг ишни мазмунан ҳал қиладиган қарори ҳал қилув қарори шаклида чиқарилади.
Суд ҳал қилув қарорини Ўзбекистон Республикаси номидан чиқаради.
Ҳал қилув қарорининг Ўзбекистон Республикаси номидан чиқарилиши унинг қатъий, мажбурий ва муҳокама қилинмайдиган сифатга эгалигини билдиради
СУДНИНГ ҲАЛ ҚИЛУВ ҚАРОРИ
-қонуний бўлиши керак;
-асосланган бўлиши керак;;
-адолатли бўлиши керак.
Суднинг ҳал қилув қарори иш кўриб бўлинганидан сўнг дарҳол чиқарилади. Алоҳида ҳолларда жуда мураккаб ишлар юзасидан асослантирилган ҳал қилув қарорини тайёрлаш кўпи билан уч кунга кечиктирилиши мумкин, лекин ҳал қилув қарорининг хулоса қисмини суд ишни кўриш тамомланган мажлиснинг ўзидаёқ эълон қилиши керак.
Қонунга мувофиқ суд ишни даъвогарнинг даъво талаблари доирасида ҳал қилади. Шу сабабли даъвогар судга ариза билан мурожаат қилишда ундан кўзлаган барча талабларни келтириши, ўз даъво талабларининг доирасини аниқлаши лозим.
Айрим ҳолатларда суд даъвогарнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш учун зарур деб топса, шунингдек қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда даъвогарнинг арз қилган талаблари доирасидан четга чиқиши мумкин.
Ҳал қилув қарори кириш, баён, асослантирувчи ва хулоса қисмларидан иборат бўлади.
ҲАЛ ҚИЛУВ ҚАРОРИ ЧИҚАРИШ ВАҚТИДА СУД:
-далилларга баҳо беради.
- иш учун аҳамиятга эга бўлган қандай ҳолатлар аниқланганлигини, қандайлари аниқланмаганлигини аниқлайди.
- ишга нисбатан қандай қонун қўлланилиши лозимлигини аниқлайди.
- арз қилинган талабни қаноатлантириш лозимлиги ёки лозим эмаслигини аниқлайди.
- суд харажатларини тақсимлайди. ҳал қилув қарорини ижро этиш тартиби ва муддатини белгилайди.
Ҳал қилув қарорининг кириш қисмида ҳал қилув қарори чиқарилган вақт ва жой, ҳал қилув қарори чиқарган суднинг номи, судьянинг фамилияси (суд таркиби), суд мажлисининг котиби, тарафлар, ишда иштирок этувчи бошқа шахслар кўрсатилади.
Ҳал қилув қарорининг баён қисмида даъвогарнинг талаби, жавобгарнинг эътирозлари ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг тушунтиришлари кўрсатилиши керак.