Prizentatsiyasi

Ma’naviy-axloqiy tarbiya shaxs dunyoqarashini shakllantirishning muhim omili. Shaxs dunyoqarashining shakllanishida ma’naviy-axloqiy tarbiya ham muhim o’ringa ega bo’lib, uni samarali tashkil etish Talabada ma’naviy-axloqiy ongni shakllantirishga yordam beradi. Axloqiy tarbiya muayyan jamiyat tomonidan tan olingan va rioya qilinishi zarur bo’lgan xulq-atvor qoidalari, mezonlarini Talabalar ongiga singdirish ularda axloqiy ong, axloqiy faoliyat ko’nikmalari hamda axloqiy madaniyatni shakllantirishga yo’naltirilgan pedagogik jarayon bo’lib, ijtimoiy tarbiyaning muhim tarkibiy qismlaridan biri sanaladi.
Fuqarolik tarbiyasining mazmuni va vazifalari. Mustaqil O’zbekiston Respublikasida shakllanayotgan milliy istiqlol g’oyalari fuqarolarni Respublika Konstitutsiyasida e’tirof etilgan insonparvar, demokratik, huquqiy davlat va huquqiy jamiyatni barpo etishdek ezgu maqsad atrofida birlashtirishga xizmat qiladi. Har bir fuqaroning ijtimoiy-siyosiy, huquqiy faolligini yuzaga keltirish, huquqiy madaniyatini qaror toptirish – fuqarolik (huquqiy) jamiyatning asosiy talabi sanaladi.
Jamiyat tomonidan qonunchilik yo’li bilan belgilangan talablar fuqaro xulqini baholash, xatti-harakatlari mohiyatini tahlil qilish uchun mezon bo’lib xizmat qiladi. Ana shu talablarga muvofiq fuqaroning xulq-atvoridagi ayrim ko’rinishlar, harakatlar yoki odatlar ma’qullanadi yoki qoralanadi.
Fuqaro fuqaroligi huquqiy jihatdan e’tirof etilgan hamda muayyan jamiyat (davlat) a’zosi bo’lgan shaxsdir.
Fuqarolik esa huquqiy va axloqiy me’yorlarga ongli rioya etish, ma’lum huquqlardan foydalanish hamda burchlarni bajarishga mas’ullik bilan yondoshuv, mehnat jarayoni va jamoadagi faollik, ma’naviy yetuklik asosida muayyan davlatga mansublik.
Fuqarolik tarbiyasining vazifalari tizimini quyidagilar tashkil etadi:

• Yosh avlodni doimiy ravishda jamiyatda ustuvor mavqega ega bo’lgan axloqiy va huquqiy me’yorlarga rioya etishga o’rgatib borish.
• Talabalarga fuqarolik huquq va burchlari to’g’risida ma’lumotlar berib borish, ularda fuqarolik faoliyatini tashkil etish borasida ko’nikma va malakalar hosil qilish.
• Talabalarda davlat ramzlariga nisbatan hurmat va muhabbatni qaror toptirish, Respublika Prezidenti sha’ni, or-nomusini himoya qilishga tayyorlik hissini shakllantirish.
• Talabalarda xalq o’tmishi, milliy qadriyatlarga nisbatan muhabbat tuyg’usini uyg’otish, ulardan g’ururlanish, faxrlanish va iftixor hislarini oshirish.
• Vatan, xalq va millat ishiga sodiqlik, o’z manfaatlarini yurt manfaatlari bilan uyg’unlashtira olishga erishish, fidoiy fuqaroni tarbiyalab voyaga yetkazish.
• Vatan, yurt ozodligi va mustaqilligini e’zozlovchi, ardoqlovchi, uni himoya qilishga tayyor fuqaroni tarbiyalash ishiga keng jamoatchilik e’tiborini jalb etish.

O‘quvchilarning dunyoqarashi va intellektual tarbiyasini shakllantirish ta’limning hal qiluvchi jihati hisoblanadi. Bu o‘quvchilarda atrofdagi olam haqidagi tushunchalarini boshqaradigan bir qator e’tiqodlar, qadriyatlar va tamoyillarni singdirishni o‘z ichiga oladi. Intellektual ta’lim esa o‘quvchilarga tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish va o‘rganganlarini real vaziyatlarda qo‘llash imkonini beradigan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallashni anglatadi.
O‘quvchining dunyoqarashini shakllantirish uchun pedagoglar avvalo o‘quvchining kelib chiqishi, kechinmalari va madaniy sharoitini tushunishlari kerak. Talabalar sinfga olib keladigan qarashlar va e'tiqodlarning xilma-xilligini tan olish muhimdir. Bu muloqotga va turli nuqtai nazarlarga hurmatni rag'batlantiradigan o'qitishga ochiq fikrli va empatik yondashuvni talab qiladi.
O‘quvchining dunyoqarashini shakllantirishning bir yo‘li o‘quv dasturiga turlicha qarashlar va tajribalarni kiritishdir. Bu talabalarni dunyoning turli madaniyatlari va mintaqalaridagi adabiyot, san'at va tarix bilan tanishtirishni o'z ichiga olishi mumkin. Bu, shuningdek, talabalarga turli xil tajriba va tajribaga ega bo'lgan odamlardan o'rganish imkoniyatini berish uchun mehmon ma'ruzachilarni taklif qilishni yoki ekskursiyalarni tashkil qilishni o'z ichiga olishi mumkin.
O‘quvchining dunyoqarashini shakllantirishning yana bir muhim jihati – tanqidiy fikrlash va mulohaza yuritishni rag‘batlantirishdir. Bu talabalardan turli dalillar va nuqtai nazarlarni tahlil qilish va baholashni, ularning e'tiqodlari va qadriyatlarining oqibatlarini ko'rib chiqishni so'rashni o'z ichiga olishi mumkin. Bu, shuningdek, talabalarni taxminlarga shubha qilishga va an'anaviy donolikka qarshi turishga undashni ham o'z ichiga olishi mumkin.
Intellektual ta'lim o'quvchilarga dunyoda muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va qobiliyatlarni berishni o'z ichiga oladi. Bu talabalarga o'qish, yozish va samarali muloqot qilishni o'rgatishni o'z ichiga olishi mumkin. Bu ularga ma'lumotlarni tahlil qilish va sharhlashni, muammolarni hal qilishni va boshqalar bilan hamkorlikda ishlashni o'rgatishni ham o'z ichiga olishi mumkin.
Intellektual ta'limni rivojlantirishning bir yo'li o'quvchilarga amaliy o'rganish imkoniyatini berishdir. Bu talabalarni o'rganganlarini real vaziyatlarda qo'llashni talab qiladigan loyihalar va tajribalarga jalb qilishni o'z ichiga olishi mumkin. Bu, shuningdek, talabalarga o'z qiziqishlari bo'yicha murabbiylar yoki mutaxassislar bilan ishlash imkoniyatini berishni o'z ichiga olishi mumkin.
Pirovardida, o‘quvchilarning dunyoqarashi va intellektual tarbiyasini shakllantirish, ularni tanqidiy fikrlash, tevarak-atrof bilan o‘zaro munosabatda bo‘lish, ongli qarorlar qabul qilish imkoniyatlarini kengaytirishdan iborat. Bu o‘qitishga ochiq fikrli va qat’iy, hamda o‘quvchilar sinfga olib keladigan nuqtai nazarlar va tajribalarning xilma-xilligini tan oladigan yondashuvni talab qiladi.
O‘quvchilarning dunyoqarashi va intellektual tarbiyasini shakllantirish ta’limning faqat bilim berishdan tashqari muhim jihati hisoblanadi. Bu o‘quvchilarning dunyoga keng nuqtai nazarini shakllantirish va undagi o‘rnini chuqur anglashda yordam berishdan iborat.
Bunga erishish uchun o'qituvchilar tanqidiy fikrlashni rag'batlantiradigan va qiziqishni uyg'otadigan muhit yaratishga harakat qilishlari kerak. Ular talabalarni savol berishga, taxminlarga qarshi chiqishga va yangi ma'lumotlarni izlashga undashlari kerak. Bunga turli xil o‘qitish usullari, jumladan, ma’ruzalar, bahs-munozaralar, guruhlarda ishlash va tajriba asosida o‘rganish orqali erishish mumkin.
O‘quvchilarning dunyoqarashi va intellektual tarbiyasini shakllantirishning eng samarali usullaridan biri ularni keng ko‘lamli dunyoqarashga ochib berishdir. Bunga adabiyot, tarix va ijtimoiy fanlarni o‘z ichiga olgan turli xil istiqbollarni o‘quv dasturiga kiritish orqali amalga oshirish mumkin. O'qituvchilar, shuningdek, talabalar bilan o'z tajribalari va istiqbollarini baham ko'rish uchun turli kelib chiqishi bo'lgan mehmon ma'ruzachilarni taklif qilishlari mumkin.
Turli nuqtai nazarlarga ta'sir qilishdan tashqari, o'quvchilarga duch keladigan ma'lumotlar haqida qanday qilib tanqidiy fikrlashni o'rgatish muhimdir. Bu ularga manbalarni qanday baholashni, tarafkashlikni tan olishni va dalillarni tahlil qilishni o'rgatishni o'z ichiga oladi. Ushbu tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish orqali talabalar atrofdagi murakkab dunyoda harakat qilish uchun yaxshi jihozlanadi.
Nihoyat, o‘quvchilarning dunyoqarashi va intellektual tarbiyasini shakllantirish nafaqat bilim berish, balki ularda maqsad va yo‘nalish hissini shakllantirishga yordam berishdir. O'qituvchilar o'quvchilarga o'z ehtiroslari va qiziqishlarini o'rganishga yordam berishlari va ularni kengroq dunyo bilan bog'lashlari mumkin. Buni ustozlik, martaba izlash va jamoat xizmati loyihalari orqali amalga oshirish mumkin.
Xulosa o`rnida shuni aytish joizki biz ham ota bobolarimiz , ajdodlarimiz yo`lida munosib iz qoldirguvchi avlod bo`lib yetishishga harakat qilamiz . Abdulla Avloniy o’z asarlarida «vatan» tushunchasiga ta’rif berib, uning ravnaqi uchun kurashish vatanparvar insonga xos xususiyat ekanligi quyidagicha qayd etadi: «Har bir kishining tug’ulub o’sgan shahar va mamlakatini shul kishining vatani deyilur. Har kim tug’ilgan, o’sg’on yerini jonidan ortiq suyar. Hatto bu vatan hissi – tuyg’usi hayvonlarda ham bor. Agar bir hayvon o’z vatanidan – uyuridan ayrilsa, o’z yeridagi kabi rohatda yashamas. Biz Turkistonliklar vatanimizni jonimizdan ortiq suyganimiz kabi Arablar Arabistonlarini, qumlik, issiq cho’llarini, Shimolliklar shamol taraflarini, eng sovuq va muzlik yerlarini boshqa yerdlardan ziyod suyarlar. Agar suymasalar edi, havosi yaxshi, tiriklik oson yerlarga o’z vatanlarini tashlab hijrat qilur edi».Inson o’zi tug’ilib o’sgan vatanda orzu-umidlari, niyatlari, hayotiy intilishlari bilan o’ziga yaqin bo’lgan kishilar davrasida bo’ladi, o’zi ko’nikkan turmush tarzi bo’yicha kun kechiradi, bolalikdan o’zi ko’nikkan ijtimoiy munosabatlar jarayonida ishtirok etadi, hayotining bir qismiga aylangan tilda so’zlashadi va u shu muhitdagina o’zini erkin his qiladi. Begona yurtlarda u o’ziga tanish bo’lgan, o’zi ko’nikkan muhitni topa olmaydi. SHu bois garchi iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatga safar uyushtirgan bo’lsa-da, o’z yurtini tezda sog’inadi.
XULOSA
ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!!