Politechnika łÓdzka

Rysunek 10.7 Symbol graficzny rezystora nieliniowego.
Przykładem elementu nieliniowego jest warystor – to element, którego oporność (rezystancja) zależy od występującego na nim napięcia; jest to element bardzo silnie nieliniowy.

Warystory stosowane są jako elementy przeciwprzepięciowe. Dla znamionowego zakresu pracy – rezystancja warystora jest bardzo duża, jednak wraz ze wzrostem występującego na nim napięcia – rezystancja spada powodując jego zwarcie. To z kolei wymusza zadziałanie zabezpieczenia nadprądowego i w konsekwencji przerwanie obwodu elektrycznego. Na rys. 10.8 przedstawiono warystor dyskowy malej mocy.

Rysunek 10.8 Warystor dyskowy niskiej mocy.
Innym najczęściej spotykanym elementem nieliniowym – jest żarówka. Proporcjonalnie ze wzrostem prądu przez nią płynącego, jej żarnik ma inną temperaturę i w efekcie – inną rezystancję.

Kolejnym przykładem elementu nieliniowego jest termistor. Oporność tego elementu zależy oczywiście od temperatury. Istnieją termistory PTC (ang. positive temperature coefficient) z tzw. dodatnim współczynnikiem temperaturowym – których wartość oporności wzrasta wraz ze wzrostem temperatury (zwane pozystorami), oraz termistory NTC (ang. negative temperature coefficient) z tzw. ujemnym współczynnikiem temperaturowym – których wartość oporności maleje wraz ze wzrostem temperatury. Termistory są elementami wykorzystywanymi do budowy jedynie czujników temperatury, a nie termometrów elektronicznych, ponieważ ich zakres zmian rezystancji nie jest proporcjonalny do zmian temperatury (brak skalowalności).

Termistory są produkowane w różnorodnych wykonaniach obudów, zależnie od późniejszego zastosowania. Na rys. 10.9 przedstawiono termistor perełkowy dyskowy malej mocy.

Rysunek 10.9 Miniaturowe termistory dyskowe.
Zalecenie:

Uwaga! Należy zaznaczyć, że obudowy rożnych elementów miniaturowych współcześnie produkowanych są względem siebie bardzo podobne, w związku z tym ich rozróżnianie polega na znajomości typów i rodzajów obudów tych elementów, oraz na podstawie oznaczeń (nadruków) umieszczanych na nich. Również zamiast oznaczeń literowych, stosuje się oznaczenia kolorowe (paskowe lub też kropkowe).

Na rys. 10.10.a przedstawiono charakterystykę elementu liniowego rezystora, zaś na rys. 10.10.b – elementu nieliniowego.