Politechnika łÓdzka

Rysunek 10.2 Schemat zastępczy rezystora rzeczywistego.
Parametry występujące w elemencie rezystancyjnym rzeczywistym nazywamy odpowiednio indukcyjnością parazytową, oraz pojemnością parazytową; określenie parazytowy odnosi się do czynnika wchodzącego w sposób naturalny do elementu rzeczywistego, jednak którego nie można się w żaden sposób pozbyć – stąd określenie pasożytniczy (parazytowy). Im większa będzie rezystancja danego elementu, tym większa indukcyjność i pojemność parazytowe.

Każdy materiał cechuje w pewnym stopniu przewodnictwo elektryczne. Własność ta posiada również cechy oporności, które nazywane są opornością skrośną. Przykładowo – oporność skrośną można wyznaczyć dla kawałka drewna, choć nie jest to element rezystancyjny.

Istnieje cały szereg obiektów o których można by powiedzieć, że między ich danymi punktami pomiaru występuje parametr reprezentowany przez rezystancję, jednakże zawsze należy pamiętać o tym, że określenie rezystancja dotyczy jedynie elementów elektrycznych obwodu, które są wykonane właśnie jako elementy elektryczne rezystancyjne. Do charakteryzowania innych obiektów należy użyć określenia oporność, mimo faktu że rezystor i opornik są tymi samymi elementami.

Odwrotnością rezystancji R – jest konduktancja G, odwrotnością konduktancji G – jest rezystancja R.

Konduktancję oznacza się literą G, jednostką jest Simens – oznaczany znakiem S, jednostką jest simens.

Między rezystancją a konduktancją panują wzajemne relacje:

Za przewodniki uznajemy więc przede wszystkim metale. Doświadczalnie stwierdzono, że rezystancję danego przewodnika o przekroju poprzecznym i długości w danej temperaturze – można wyznaczyć ze wzoru:

lub

gdzie:

- rezystywność – opór właściwy
- konduktywność – przewodność właściwa

Przewodnik o określonej długości i przekroju zależnym od temperatury charakteryzuje się mianem rezystywności (oporem właściwym).

W tablicy 10.1 przedstawiono zestawienie oporu właściwego dla niektórych metali (stopów) stosowanych w elektrotechnice.

Tablica 10.1.

Zestawienie przybliżonych wartości oporu właściwego dla niektórych metali (stopów) elektrotechnicznych (w temperaturze 20 C):
	metal		opór właściwy
1	Srebro	Ag	0, 0159
2	Miedź	Cu	0, 0168
3	Aluminium	Al	0, 027
4	Nikiel	Ni	0, 068
5	Żelazo	Fe	0, 097
6	Stal (0,1 % C)	(Fe - C)	(0, 015 - 0, 045)
7	Cyna	Sn	0, 109
8	Ołów	Pb	0, 220
9	Cynk	Zn	0, 059
10	Molibden	Mo	0, 057
11	Wolfram	W	0, 056
12	Platyna	Pt	0, 106
13	Złoto	Au	0, 024
14	Mosiądz	(Cu - Zn)	0, 007
15	Grafit	minerał – odm. węgla	(0, 014 - 0, 003)
16	Chromonikielina	(Ni - Cr)	1,1
17	Kanthal	(Fe - Cr – Al – Co)	0, 097
18	Konstantan	(Cu - Ni)	0, 490
19	Manganin	(Cu – Mn – Ni)	0, 482

W praktyce przekrój przewodnika podaje się w milimetrach kwadratowych i wtedy jednostką rezystywności jest .

Rezystywność zależy od warunków środowiskowych, zwłaszcza od temperatury.

Rezystancja metali zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury. Jeżeli przewodnik znajduje się w temperaturze T kelwinów, to z wystarczającą dla praktyki dokładnością można obliczyć jego rezystancję:

gdzie:

– rezystancja w temperaturze T
– rezystancja w temperaturze 293 – 20 C
– współczynnik temperaturowy rezystancji – jest to względny przyrost rezystancji przy wzroście temperatury o 1K, zwany dryftem termicznym.

Zmianę rezystancji w funkcji temperatury (dryft termiczny) – określa współczynnik oznaczany jako TWR.

Bardzo mały dryft termiczny posiada manganin, dlatego jest on używany do rezystorów wzorcowych i pomiarowych (boczników prądowych).

Dla manganinu .

Rezystory, niekiedy zwane również opornikami, można podzielić na trzy rodzaje:

6. 
   rezystory laboratoryjne (tzw. wzorcowe czyli dokładne),
   
7. 
   rezystory bocznikujące,
   
8. 
   rezystory użytkowe oporowe.
   

Rezystory z których wytwarzane są tzw. rezystory wzorcowe, stanowią klasę tzw. przyrządów pomiarowych, i są przeznaczone do czynności związanych z wzorcowaniem, w związku z tym żąda się od nich stałości wartości rezystancji w funkcji temperatury oraz czasu, dlatego prócz specjalnego wykonania, posiadają one klasę dokładności (podobnie jak mierniki pomiarowe).

Na rys. 10.3 przedstawiono rezystor wzorcowy 10Ω klasy 0,01 firmy INCO Polska. Rezystor ten jest stosowany do sprawdzenia i cechownia prawidłowości wskazań mierników rezystancji.