Перцептивная сторона

Geshtal’tpsixologiyada idrok

• Idrok yaxlitligi: atrof-muhitning individual elementlarini emas, balki uning qismlarining oddiy miqdoridan farq qiluvchi obyektning yaxlit qiyofasini ushlaydi.
• Idrok xarakteristikasi:
• yaxlitlik;
• tuzilishi;
• predmetlilik;
• Mazmuniga ko’ra;
• Doimiyligi (konstantligi).

Idrokning geshtal’t tamoyillari.

• Biz narsalarni bir butun sifatida qabul qilamiz.
• Idrok qilish bir zumda sodir bo’ladi.
• Qismlar bir-biri bilan birlashtirilib, bitta tuzilishni hosil qiladi.

Geshtal’tpsixologiyada fon va figura

• Biz biror narsani idrok qilganimizda, asosiy ko’rganimiz obyektni (figura) va ikkinchi darajali mohiyat (fon) sifatida ishlatamiz.
• Bizning tasvirimizda yaqqol ifodalangan predmet figura va fonlarda namoyan bo’ladi.

• Idrok jarayoni shaxsning psixologik jarayonlari bilan bog’liq holda davom etadi:
• fikrlash (biz oldimizdagi turgan narsadan xabardormiz);
• nutq (idrok etilayotgan tasvirni atashimiz mumkin bo’lgandagina oldimizda turgan narsani anglay olamiz: kuchukcha, bulut);
• sezgilar (biz idrok qilayotgan narsalarga ma’lum bir tarzda bog’liq);
• iroda (u yoki bu shaklda idrok etish jarayonini tashkil qiladi).

• Idrok –bu narsa va hodisalarning tasvirlarini ko’rish uchun odamning atrofidagi dunyoni aks ettirishning psixik jarayoni.
• Idrok g’oyalar va bilimlar shaklida o’tmishdagi inson tajribasini o’z ichiga oladi.

• Idrokning turli ko’rinishlari:
• ko’rish;
• eshitish;
• teginish;
• hid bilish;
• ta’m.

• Vizual idrok inson hayotidagi eng muhim narsadir, uning ko’z organi- va miyaning tegishli qismlari barcha analizatorlarning eng murakkabi bo’lib tuyuladi.

• Ma’lumki, insonning ko’rish qobiliyati mukammal emas, ba’zida biz haqiqatda mavjud bo’lmagan narsani ko’ramiz.
• Vizual idrok etishdagi bunday xatolar optic yoki vizual illyuziya deb ataladi.

• Illiyuziyalarni shartli ravishda 3 guruxga bo’lish mumkin:
• Fizik – fizik sabablar tufayli yuzaga keladi (bir stakan suvda «tekislangan quyosh», «siniq qoshiq»);
• Fiziologik (ko’r nuqta, irradiatsiya, chuqur idrok illiyuziyasi);
• Psixologik (obyektning o’lchamini, yorug’ligi, kontrastni idrok etish, harakat, perseptiv tayyorlik ta’siri va boshqalar).

• Biz ko’pincha fiziologik va psixologik illiyuziyalarni uchratamiz.