Pegasus жосуслик дастури. Дунё бўйлаб махсус хизматлар телефонларни сездирмай кузатгани айтилмоқда

Pegasus жосуслик дастури. Дунё бўйлаб махсус хизматлар телефонларни сездирмай кузатгани айтилмоқда
Бутун дунё бўлаб ўнлаб давлатлар сиёсатчилар, журналистлар ва ижтимоий фаол одамларнинг телефонларини сездирмай кузатган. Бу ҳақда 17та нашрнинг 80 нафар журналисти биргаликда олиб борган суриштирувида айтилади. Улар орасида Guardian, Washington Post, Haaretz, Suddeutsche Zeitung ва Amnesty International каби нуфузли нашрлар бор.
Суриштирувда аниқланишича, Исроилнинг NSO Group компанияси томонидан ишлаб чиқилган Pegasus дастури орқали махсус хизматлар телефонларни эгасига сездирмай кузатган. Бу корхона 2010 йил Тель-Авивда ташкил этилган ва 2016 йилдан бошлаб дунёдаги махсус хизматларга дастурлар тақдим этиб келиши маълум.
Париждаги Forbidden Stories нотижорий ташкилоти Amnesty International билан биргаликда 50 мингга яқин телефон рақамлари улар уланган телефон аппаратини бузиб кириш учун Исроил компаниясига буюртма кўринишида юборилганини аниқлаган. Бу телефонларнинг қанчаси бузиб кирилгани аниқ эмас, лекин журналистлар рақамларнинг мингга яқини кимга тегишли эканини аниқлашга муваффақ бўлган.
Рўйхатда 65 нафар топ-менежер, 85 нафар ҳуқуқ фаоли, 189 журналист, 600дан ортиқ сиёсатчи ва мансабдорлар, вазирлар, араб давлатларидаги қироллик оиласи вакиллари, адвокатлар, ишлаб чиқарувчилар бўлган.
Чўнтакдаги айғоқчи
Торонто университетига қарашли Citizen Lab ташкилоти илмий ходими Билл Маршак ўз «айфон»и бузиб кирилганини биринчи бўлиб сезиб қолган. Чунки у фақат ўзида мавжуд маълумот сизиб чиққанини билиб қолган. ВВС билан суҳбатда Маршак бу ҳақда айтиб берди.
«NSO Group ўзи ишлаб чиққан Pegasus дастурини ўнлаб мамлакатларга тақдим этади. Билсангиз, аввал «айфон» фойдаланувчилари телефонларини бузиб киришлари учун уларга юборилган вирус ҳаволага киришлари керак бўлган. Бу дастур билан эса бунинг ҳожати ҳам йўқ. Ҳеч нарса қилмасангиз ва телефонингиз шунчаки столда ётганида ҳам бузиб кирилган бўлиши мумкин. Бундай безбетликка чек қўйиш, Исроил ҳукумати ва мудофаа вазирлиги бу компанияни йиғиштириб олиши керак. Умид қиламанки, ошкоралик бунга эришишга ёрдам беради», дейди Билл Маркаш.
Қизиғи, Исроил компанияси бундай дастури мавжуд эканини яширмаяпти ҳам. Унинг иддаосига кўра, дастур фақат инсон ҳуқуқларини ҳурмат қиладиган давлатларнинг махсус хизматларига тақдим этилади ва дастур терроризмга қарши кураш учун ишлаб чиқарилган.
«NSO Group ўз техникаларини фақат ишончли ҳукуматларнинг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари ва разведка ташкилотларига сотади. Биз фақат содир бўлиши кутилаётган терактларнинг олдини олиш ва инсон ҳаётини сақлаб қолиш мақсад қилинган ҳолатларда техникаларимизни сотамиз», дейилган Исроил компанияси баёнотида.
Исроил мудофаа вазирлиги ҳам ҳолатга муносабат билдирган. «Агар лицензия тартиби бузилса, ёки сотиб олган давлат томонидан қандайдир нотўғри амал кузатилса, биз керакли чорани кўрамиз», дейилган вазирлик баёнотида. Унда вазирлик NSO Group мижозлари эгалик қилаётган маълумотларни қўлга киритиш имкони йўқлиги айтилган. Мамлакат мудофаа вазири Бени Ганц Исроил киберхавфсизлик бўйича техника экспортига фақат терроризмга қарши кураш доирасида рухсат беришини, Pegasus билан боғлиқ ҳолат ўрганилаётганини айтган.