|
МТМ йер майдонига, биноларига, қўйиладиган гигийеник талабларга нималар киради?
МТМ ҳоналарига қўйиладиган гигийеник билимларга нималар киради?.
3.МТМда ташгқи муҳитни ташкил еътишга қўйиладиган гигийеник талабларни айтинг.
4.МТМда шаройитларини санитария меъёрий қоидаларига (СМҚ) ва мувофиқ гигийеник талаблар ташкил еътиш мумкинми?
5. Мавзу: Кун тартибининг физиологик ва гигийеник асослари МТМда .
Режа
Кун тартиби – динамик стереотипни ҳосил қилиш.
Кун тартибига қўйиладиган гигийеник талаблар.
Кун тартибининг асосий тамойиллари
Болаларнинг ишчанлик қобилияти тоғрисида тушинчалар бериш
Таянч иборалар: Илк ёшдаги болалар, мактабгача ёшдаги болалар, педиатрия, гигийена, фан, предмет, саломатлик,. кун тартиби, динамик, психофизиология
Боғча ёшидаги кун тартиби
Кун тартибининг асосий принсиплари.
Кун тартиби деганда - нерв системасида доимо бир вақтда, бир ҳил тартибда, бир хил фаолиятни амалга ошириш учун шартли рефлексларни занжирини ҳосил қилишдир.
Унинг асосий принциплари қўйидагилардан иборат:
ўз вақтида гигиеник талабларга жавоб берадиган ҳолда фаолиятларни алмаштириб туриш;
ўз вақтида гигиеник талабларга жавоб берган ҳолда аклий юқламаларни ва жисмоний юқламаларга алмаштириб туриш;
ўз вақтида ҳамма моддаларга тўла-тукис, колорияли, витаминларга бой бўлган сифатли овқатланиш;
очиқ ҳавода йетарли даражада сайр етиш; - гигийеник талабларга жавоб берадиган уйқу.
Мактабгача тарбия ёшидаги болалар кун тартиби уларнинг олин нерв фаолиятининг ўзига хос хусусиятларини еътиборга олган ҳолда ташкил етилади. Бош мия пўстлоғи хужайраларининг бу ёшда осон издан чиқиши, унда кечадиган жараёнларнинг беқарорлиги ҳамон кузатилмоқди. Мактабгача тарбия ёшидаги болаларда кичик ёшдаги болаларга нисбатан рефлекслар тезроқ ҳосил бўлади ва нисбатан барқарор бўлади[1].
Мактабгача тарбия ёшидаги болаларда барча тана аъзолари ва системалари фаолиятларининг суткалик даврийлиги изга тушиб боради.
Бошқа мамлакатларда ҳам бунга катта еътибор беришади жумладан
"Йевропа Иттифоқида ўрта ҳисобда еркаклар ва аёллар учун умумий умр 1993 ва 2009-йиллар оралиғи ичида тўрт йилга - 75,6 дан 79,6 гача ўсди. 2008 йилда Йевропа Иттифоқи аҳолисининг 17% 65 ёш ва удан ошган, ва бу ажабланарли, 2030 йилгача тахминан 24% гача кўтарилиши еҳтимоли бор. Шу жумладан, узоқ яшаш сабаблари Йевропа Иттифоқида тенг тартибда бўлинмаган, бу фарқларнинг сабаблари мураккаб ва кенг кўламли омилларни ўз ичига олиб, даромад, таълим даражаси, яшаш ва меҳнат шароитлари, ва соғлиқни сақлаш тартибини киритади. Мен имкон борича дастуриамал бўлган "Соғлом турмуш тарзига қаратилган тўғри Старт"ни ўқиб чиқишни тавсия қиламан. Бу нашр Европа Иттифоқи болалар ва ёшлар орасида саломатлик ҳамда ижтимоий-иқтисодий градиент учун олиниши мумкин чораларни аниқлашга қаратилган.
Таълим, бандлик ва соғлиқни сақлаш хизматларидан фойдаланиш ерта ҳаётда тажрибали тенгсизликка ҳаётлари давомида одамлар соғлиғи ҳақида танқидий дахли бўлиши мумкин. соғлиқни сақлаш градиент камайтириш учун, енг катта таъсир ерта турмуш сиёсати чоралар орқали ва болалик ва ўсмирлик даврида тенг имкониятларни яратиш орқали еришиш мумкин. 11
Болаларни тарбиялаш вазифалари анча кенгая боради. Саломатликни мустаҳкамлаш ва асосий хатти-ҳаракатларни (юриш, югуриш, тирмашиш, улоқтириш) янада такомиллаштириш билан бир қаторда болаларга тўғри сўзлаш ва тўғри талаффуз қилишни ургатиш, уларда гигиеник кўникмаларни ҳосил қилиш, уларнинг онги идрок ета оладиган нарса ва ходисалар билан уларни таништириш каби вазифалар ҳам асосий ўрин егаллайди. Болалар оддий меҳнат фаолиятига, ўз-ўзига хизмат қилишда мустақилликка ўргатилади. Катта ёшдаги болалар гуруҳларида уларни мактабга тайёрлаш ишлари амалга оширилади ва умумтаълим мактаб ислоҳати астасекин болаларни 7 ёшдан бошлаб ўқитишни назарда тутади[2].
Кичик гуруҳдаги болалар кун тартибида 12-12,5 соат уйқуга, шундан 2 соати кундузги уйқуга ажратилган. Каттарок ёшдаги болалар гуруҳларига нисбатан уларнинг овқатланишига, уларда ендигина шаклланаётган маданий-гигиеник кўникмаларни тарбиялашга кўпрок вақт ажратилади. Болалар қиш пайтида очиқ ҳавода 3-4 соат, ёзда еса кун бўйи юришлари лозим. Ҳар куни биттадан дарс машғулоти ўтказилади.
Ўрта гуруҳдаги болалар кун тартибида ухлаш вақтининг давомийлиги ззгаришсиз колиб, ташкилий машғулотлар давомийлиги еса ортиб боради ва улар бир мунча мураккаблаштирилади. Мактабгача тарбия ёшидаги болаларда барча тана аъзолари ва системалари фаолиятларининг суткалик даврийлиги изга тушиб боради.
Катта гуруғдаги болаларнинг кун тартибида уйқуга 11,5 соат вақт ажратилади. Ҳар куни шу гуруҳдаги болалар учун иккитадан машғулот ўтказилади. Уйку вақтида хонани тоза ҳаво билан таъмйнлаш мақсадиа мувофиқдир. Уйинлар боғча ёшидаги боланинг психофизиологик ҳолатига мос бўлиши, шунингдек болалар богчасида таълим-тарбия ишлариам бола ёшига мос равишда ташкил етилиши зарур. Нонуштагача бўлган вақт, сайрлар ва айниқса уйқудан кейин куннинг иккинчи ярмидаги колган буш вақтда шаклан ва мазмунан турлича бўлган ўйинлар ташкил етилиши лозим[3].
Тайёрлов гуруҳида уйқу ва фаоллик вақтлари худди катта гуруҳдагидек бўлади, фақат машғулотлар вақти бир оз узайтирилиб, мураккаблаштирилади.
Очиқ ҳаводаги ўйин ва сайрлар катта аҳамиятга ега. Тоза ҳаво бола организмидаги алмашинув жараёнларни фаоллаштиради, ўсиш ва ривожланишга ижобий таъсир кўрсатади. Иклим шароитлари, йил фасллари, об-ҳавонинг ўзгариб туришига қараб болалар кўпрок очиқ ҳавода бўлишлари лозим. Ҳар қандай шароитда ҳам куннинг биринчи ва иккинчи ярмида сайрлар ташкил етиш зарур. Қуз, қиш фаслида болалар очиқ ҳавода кун мобайнида 4, баҳор, ёз фаслида еса 6-8 соатдан кам бўлмасликлари керак. Мактабгача тарбия ёшидаги болаларда барча тана аъзолари ва системалари фаолиятларининг суткалик даврийлиги изга тушиб боради. Мактабгача тарбия ёшидаги болаларни мураккаб бўлмаган ишларни.
бажаришга одатлантириш керак. Уларни меҳнацевар қилиб тарбиялаш ўз-ўзига хизмат қилишни, хоналар ва гуруҳ учун ажратилган ўйин майдончасини тартибли ва озода сақлашда кучлари йетадиган ишларда иштирок етишни, навбатчилик қилиш, жонли бурчакдаги ҳайвон ва ҳсимликларни парваришлаш ни ўз ичига олади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
