Педагогика университети жисмоний маданият кафедраси

Жисмли қўлланмалар нисбатан чегараланган дидатик имкониятларга эга. Тўла кўриниши, ёнбошдан, шарнирли моделлари ҳара катнинг айрим звенолари, гавданинг тўла ҳаракати траёкторияси, ампли тудасини намойиш қилиш имконини беради.
Кинофильм, барча техник қийинчиликларга карамай, педагогик жараёнда жуда катта дидактик имкониятларга эга. Кинофильм ҳаракат фаолияти ижросининг энг юқори спорт махорати даражасида, қолаверса, уни катталаштириб секинлаштириб, турли плоскостьда, тўлалигича, ай рим деталларига акцентни қаратиб кўп маротабалаб такрорлаш имконини беради. Кўргазмали хис қилишда ҳаракат ҳолатининг тездаштирилган час тотада кинога олиш жудда катта аҳамиятга эга, чунки унда оддий кинога олишдагига нисбатан жуда секинлаштирилган суратлар хосил бўлади. Бу, ўз навбатида, ҳаракатнинг барча деталларини куриш имконини беради.
Овоз ва рангли сигналлар керак бўлган товушли ва ранг ли мулжаллар - ҳаракатни бошлаш ёки тугаллаш (ёки алохида ҳаракат лар) учун лозим бўлган темп, ритм, амплитуда ва хоказоларни беришда кул келади. Бу метрономни “уриши” - ҳаракатга керакли темп бериш учун, ердаги белгилар, байрокчалар, улоктириш ва х.к. Кенг тарқала бошлаган электрон овзли етакчилар, автоматлаштирилган мулжаллар (мишеньлар), зудлик билан ахборот берувчи махсус курилмалар таълим жараёнининг самарадарлигига таъсир кўрсатмокда.
Амалий услублар - Бу методлар ўқувчиларнинг узларини актив ҳаракат фаолиятларига асосланган. Шартли равишда уларни икки гурухга ажратамиз: катъиян ва қисман регламентлаштирилган машқ методлари (Б.А. Ашмарин, 1976). Улар орасидаги фарк нисбий. Даражаси ва характери турлича бўлса-да, регламентлаш дакикаси ҳар бир методда ҳам мавжуд. Маълум шароитда турлича кичик гурухлардаги (подгруппадаги) икки хил метод бирлаштирилиши мумкин. Қисман регламентлаштирил ган машқ методи ва мусобака методи оркали бир хил ҳаракат фаолияти уки таверилиши мумкин.
Катъиян регламентлаштирилган машқ методи ҳаракат шаклини, юклама катталигини, унинг ортишини, дам олиш билан тўғри навбатлашуви ва хоказоларни регламентлаштириш оркали ҳаракат фаолиятини кўп маротабалаб бажариш билан характерланади.³⁴
Бу нинг натижасида алохида ҳаракатларни танлаб олиб, аста-секинлик билан улардан зарур бўлган ҳаракат фаолиятини тўзишга имконият яратилади.
Ҳаракат фаолиятини ўзлаштиришдаги бўлакларга(қисмларга) ажратишни тўла ўргатиш методлари билан бир бирини тулдириши ва турли шароитга мувофик, ўқув вазифаларини аниқ белгилаб ўқувчилар нинг гурухли ва индивидуал характеристикасига, таълим этаплари, ўқув материалининг характери ва мазмуни, ўқув воситаларининг сони (жихоз лар, снарядлар ва бошқалар) га қараб қўлланилиши керак. Асосан, бу методдан жисмоний сифатларни ривожлантириш мақсадида фойдаланилади. Машқ белгиланган вақт ичида танланган ҳаракат суръати (темпи), ритми, амплитудаси ҳаракат фазаларини ўзгаришсиз берилган кетма-кетликда бажаришни таказо қилади.