Pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

Aklning kuyidagi sifatlarini ajratish mumkin:
1. Mazmundorlik (boyligi, chukurligi, xukmga boyligi)
2. Fikrlash kengligi (keng va tor) fikrlashning kengligi va chukurligi nazariya va amaliyotning uzviyligiga bog’likdir. Amaliyot, xukmning to’g’riligi mezonidir.
3. Fikrlashning mustakilligi - umumiy tajribani ko’llay olish, shaxsiy fikrga ega bo’lishi, tajribaga munosabat bildirish
4. Aklning tashabbuskorligi
5. Aklning egiluvchanligi, vazifani standart yechishdan kochish
6. Aklning tankidiyligi, o’z ishini anik baxolay olish, uni o’lchash
7. Aklning maxsuldorligi
8. Fikrning ketma-ketligi
9. Tafakkurning tezligi

Akl xakida ayrim olimlar va arboblarning fikrlari keltirilgan. "Ulug’ akl egalari o’z oldilariga maksad kuyadilar, kolgan odamlar o’z istaklari ortidan ergashadilar" (Vashington Irving). "Akl - bu yaxshi tashkil etilgan bilimlar tizimidir» (K.D.Ushinskiy). Yukorida aytib o’tilgan barcha sifatlar yosh o’zgargan sari o’zgarib boradi. Ijodiy ishda fikrlashning mustakilligi va tankidiyligi zarur bo’lib, u akliy faoliyatning produktivligini ta’minlaydi. Ko’nikma va malakalarni shakllantirish bilimlarni o’zlashtiribgina kolmay xilma-xil ko’nikma va malakalarni xosil kiladilar. Ko’nikma-mashk kilish natijasida yuzaga kelgan xatti-xarakatlarning avtomatlashgan usuli. Fiziologik jixatdan ko’nikma bosh miyaning kata yarim sharlari pustlogida xosil bo’lib, vaktinchalik nerv bog’lanishlarining barkaror tizimining funksiyasini ta’minlaydi. Dinamik-stereotiplarni yaratish sharoitlari bir vaktning o’zida avtomatlashgan akt bilan murakkab analitik-sintetik faoliyatini yuzaga keltiradi. Buning natijasida nafakat ko’nikmalar, balki malakalar xam yuzaga keladi. Malaka - oldinga kuyilgan maksad va xatti-xarakat sharoitidan kelib chikadigan muvaffakiyatli xarakatlar usulidir. Malakalar xatti-xarakatning maksad va konkret shart-sharoitlariga tegishli bo’lgan xolda doimo suyanadi.

12 – mavzu. Ta’lim va tarbiyaning psixologik asoslari



Reja:

1. 
   Shaxsni tarbiyalash asosiy yo’nalishi sifatida.
   
2. 
   Shaxs shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar, psixologik shartsharoitlari.
   
3. 
   «Tarbiyasi qiyin» bolalar psixologiyasi.
   
4. 
   Tarbiya jarayonining samaradorligini oshiruvchi psixologik mexanizmlar.
   
5. 
   Mustaqillik sharoitida tarbiyaning asosiy vazifalari.