Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

қйлиниш и 
жуда катта аҳамиятга эга бўлди. Бу эса 
аномал болаларни комплекс ўрганишга, махсус мактабларнинг 
дифференциаллашган тармоғини ва уларда болаларни таълим- 
тарбияси системасининг илмий асосларини ишлаб чиқишга им- 
коният яратди.
30- йилларнинг бошларида институт аномал болаларга маж- 
бурий суръатда умумий таълим бериш ҳақидаги қонунни қабул 
қилишда қатнашди.
Турли хил аномалияларни клинико-психологик диагностика 
қилишга таяниб, болаларни комплекс ўрганиш, мамлакатда 
махсус мактабгача тарбия ва мактаб муассасаларининг кўп 
тармоқли системасини ривожлантириш учун асосий илмий за- 
минни яратиш имконини*берди.
Нутқ нуқсонининг мураккаб структурасини тўғри тушуниш 
фақат тўғри диагноз қўйишни, махсус муассаса турини ҳамда 
бола билан олиб ^орадиган тузатиш-тарбиялаш иш методлари- 
ни белгилай билишнигина эмас, балки иккиламчи нуқсонлар- 
нинг келиб чиқиш эҳтимолларини олдиндан айтйб бериш им- 
конини беради.
Халқ таълими ва соғлиқни сақлаш органлари томони- 
дан махсус таълим ва тузатиш ишларига муҳтож ясли, мактаб- 
гача тарбия ва мактаб ёшидаги болаларни аниқлаш ҳамда 
ҳисобга олишга йўналтирилган ташкилий педагогик иш ўтка- 
зилди.
Назария ва амалиётнинг ўзаро яқин ҳамкорлиги нутқ нуқ- 
сонига эга бўлган ўсмир ва болаларга бериладиган таълим-тар- 
бияни илмий асослаш, махсус муассасалар тармоғини ривож- 
лантиришга бўлган эҳтиёжни аниқлаш имконини берди.
Номенклатурага у ёки бу типдаги махсус муассасанинг ки- 
ритилишидан олдин болалар кенг миқёсда комплекс клинико- 
нейрофизиологик ва руҳий-педагогик 
жиҳатдан ўрганилади, 
экспериментал таълим системаси ташкил қилинади.
Ҳозирги вақтда турли типдаги муассасаларнинг тузилиши 
ва тузатиш-тарбиявий таъсир этиш мазмуни аниқ белгиланган. 
Болани унинг умумий ва нутқий ривожланиши савиясига мос 
келадиган муассасага ўтказиш зарурати туғилганда бу имко- 
ниятни таъминловчи ворислик кўзда тутилади.
Йил сайин мактабгача тарбия ёшидаги аномал болаларга 
кўрсатилаётган ёрдам кенгайиб бормоқда. Халқ таълими

---

давлат комитетининг «Жисмоний ва ақлий ривожланишида 
камчилиги бор болалар учун мактабгача тарбия муассаса- 
лари номенклатураси ҳақида»ги қарори қабул қилингандан: 
сўнг махсус мактабгача тарбия муассасалари тармоғи сезилар- 
ли даражада ривож топди.
Мактаб реформасига мувофиқ нутқий нуқсонга эга бўлган 
чболалар учун мўлжалланган мактаб ва мактабгача таълим 
системасини такомиллаштириш давом эттирилмоқда. Нутқ нуқ- 
сонига эга бўлган катта ёшдаги кишилар, ўсмирлар ва бола- 
ларга поликлиникаларда, шифохоналарда, диспансер, санато- 
рийларда комплекс тиббий логопедик ёрдам кўрсатилади.
Ривожланишида камчилиги бор болаларга давлатимизнинг 
кўрсатаётган ғамхўрлиги фақат махсус муассасаларнинг диф- 
ференциаллашган тармоғини ташкил этишда намоён бўлМай* 
балки ривожланишида нуқсони бор болаларга бериладиган 
таълим даражасини систематик равишда ошириб боришда акс 
этаётир. Кўпчилик махсус мактаблар интернат шаклида бўлиб, 
уларда болаларни таълим-тарбия олиши давлат ҳисобидан: 
таъминланади.
Бизнинг мамлакатимцзда аҳолига кўрсатиладиган диффе- 
ренциялашган логопедик ёрдам кенг ривожлангандир. Бу ёр- 
дам халқ таълими ва соғлиқни сақлаш соҳалари орқали амал- 
га оширилмоқда.