Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

бат билан боланинг умумий, ҳаракат ва нутқий ривожланиш
хусуснятларини аниқлаштиради.
Бола туғилишигача бўлган даврнинг асосий жиҳатлари: бо-
ланинг туғилиши пайтида онанинг ёши (35 ёшдан қуйи ёки

---

юқори), руҳий-асаб жиҳатдаи саломатлигн, ота ёки онанинг
касалликлари, ҳомиладорликнинг ўтиб боришига баҳо бери-
лади. Ота ва онанинг бола туғилгунигача бўлган саломатлиги
ҳақидаги маълумот унинг жисмоний ва руҳий-асаб ҳолатидаги
оғишларни аниқлашга имкон яратади. Боланинг она қорнида
ривожланишдаги нохуш омилларни аниқлаш уларнинг бола
нутқининг кейинги ривожланишига кўрсатадиган салбий таъ-
сирини аниқлашга ёрдам беради.
Юқорида кўрсатиб ўтилган оғишлар, боланинг натал ва
постнантал ривожланиш даврларидаги салбий 
кўринишлар
мутахассислар томонидан дудуқланишнинг келиб чнқиши ва
кечишини мукаммал ўрганиш мақсадида таҳлил этилади ва
баҳоланади.
Ота-оналар билан суҳбат давомида боланинг нутқий ривож-
ланиши ҳақидаги маълумотлар: дастлабки товушлар, баланд
овоз, гу-гулаш, биринчи сўзлар, ибораларнинг қачон пайдо бўл-
гани, қандай нутқ суръатини қўлланиши, атрофдагилар билан
мулоқот пайтида алоҳида хусусиятлар бўлган-бўлмагани (бола-
нинг ота-оналари ёки яқин кишилари дудуқланиш-дудуқланмас-
лиги, тез гапириш-гапирмаслиги) аниқланади.
Боланинг онладаги тарбияланиш масаласини ўрганишга:
катталарнинг унга нисбатан муносабати (суйиш, эркалаш, ин-
жиқлик ёки, аксинча, ҳаддан ортиқ қалтис муносабат, жисмоний
жазолаш, қўрқитиш йўқми); бола нутқининг тўғри шакллани-
шнда ёрдам кўрсатиш (мураккаб матнларнн ўрганишда меъёр-
нинг бузилиши йўқми) ёки аксинча, унинг товушларни тўғрн