Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

пайтида хулқ-атвордаги 
руҳий оғишлар бартараф этилади
(ўқувчиларда, ўсмирларда), нуқсонга нисбатан тўғри муноса-
бат ҳосил қилинади, ақлий қобилият, одоб ва ахлоқ тўғрисида-
ги тасаввурлар ривожлантирилади, ҳар томонлама ривожлан-
ган шахс таркиб топтирилади.
Якка тартибдаги машғулотлар тўғри нутқ ва хулқ-атвор*
кўникмаларини тарбиялаш бўйича қўшимча машғулотлар ўт-
казиш зарур бўлган ҳолларда олиб борилади (нотўғри талаф-
фуз этишни тузатиш, руҳий кўринишдаги суҳбатлар ва ҳоказо).
Билвосита логопедик таъсир этиш болага мўлжалланган
барча кун тартиби моиентларини логопедиялаштириш система-

---

сини ва атрофдагиларнинг унга нисбатан муносабатини ўзида
акс эттиради. Бу системада нутқ режими муҳим ўрин эгал-
лайди.
Мактабгача тарбия ёшдаги болаларнинг нутқ режими кат-
таларнинг кенг кўламли ёрдами орқали амалга оширилади.
Бунда улар болаларнинг бир нутқ босқичидан бошқасига ўти-
шини мунтазам назорат қиладилар. Уқувчилар, ўсмирлар ва
катталарнинг нутқ режими улар томонидан зарур нутқ машқ-
ларини танлаб олишни, улар томонидан тўғри нутқ талаблари-
ли, турли шароитларда тўғри нутқ кўникмаларини машқ қил-
дирилишини назарда тутади.
Логопедик машғулотларнинг нутқ жиҳати нафас олиш, то-
вуш ва артикуляция вазифаларини, тўғри нутқни тарбиялаш-
ни тартибга солиш ва мувофиқлаштиришни ўз ичига олади.
Адабиётда тўғри нафас олишни тарбиялаш методи ҳақида
бир неча қарашлар бор. Айримларнинг фикрича, нафас олиш
бўйича дидактик машқларни қўлланган ҳолда, нафас олиш
устидан махсус иш олиб бориш тавсия этилади. Бошқалар эса
нафас олиш ритми эркин ва тинч нутқ орқали тикланади, яъни