Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

қисқа муддатли —
бир лаҳзалик — руҳий шикаст (қўрқув, ваҳимага тушиш); узоқ
вақт таъсир кўрсатадиган руҳий шикаст, бунда қуйидаги ҳолда
кўринадиган нотўғри оила тарбияси тушунил.ади: тантиқлик,
буйруққа асосланган тарбия, бир хил бўлмаган тарбия, «наму-
нали» бола тарбияси; сурункалй зиддиятли кечинмалар, руҳий
зўриқиш ёки ҳал этилмаган, умумий ғов 
бўлувчи зиддиятли
вазиятлар кўринишидаги узоқ 
муддатли салбий ҳйссиётлар;
руҳан жуда оғир эзилиш; ўткир самарасиз таъсирни келтириб
чиқарадиган кучли, беҳосдан пайдо бўлувчи изтироблар; ваҳи-
малик ва ўта шодланиш ҳолати; нутқнинг болаликда нотўғри
шаклланиши: нафас олиш давомидаги нутқ, тез гапириш, товуш
талаффузининг бузилиши, ота-оналарнинг тез, нотекис нутқи;
кичик ёшдаги болаларни ҳаддан ортиқ нутқ 
материаллари
билан зўриқтириш; нутқ материали ва фикр-тафаккурнинг (мав-
ҳум тушунчалар, жумлаларнинг мураккаб қурилиши) бола еши-
га номувофиқ тарзда мураккаблиги; полиглоссия: эрта ёшда
бирданига турли хил тйлларни билиш одатда қандайдир бир
тилдаги дудуқланишни келтириб чиқаради; дудуқланувчиларга
тақлид қилиш. Бундай руҳий индукция иккита шаклга ажра-
лади: суст — бола дудуқланадиган кишининг нутқини тинглаб,
беихтиёр дудуқлана бошлайди, фаол — у дудуқ кишига тақлид
қилади; чапақайликдан-ўнақайликка ўргатиш. Доимо эслатиш,
т ар ти бга 
чақиршй боланинг олий нерв фаолиятини издан чиқа-
риши ва дудуқланишни келтириб чиқариш билан бирга, невро-
тнк ва психопатик ҳолатларга олиб келиши мумкин; ўқитувчи-

---

нинг болага нотўғри муносабатда бўлиши: ҳаддан ортиқ қат-
тиққўллик, шафқатсизлик, дудуқланишнинг юзага келиши учун