Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

нафас олиш, артикуляция) суръатининг заифлашуви оқибати
ҳисобланади.
Бошқа ҳолларда — нотўғри нутқ рефлекси оқибатида пайдо
бўлган, турли генезларда дастлабки юзага келган мураккаб
невротик заифлашув сифатида талқин этилади.
Учинчидан — нутқнинг мураккаб, ўта функционал заифла-
шуви сифатида қараб чиқилади. У умумий ҳамда нутқий дизон-
тогенез ва шахснинг дисгармоник ривожланиши оқибатида на-
моён бўлади.
Тўртинчидан — дудуқланиш механизмини марказий нерв
системасининг органик ўзгарнши асосида талқин қилиш мум-
кин. Шу билан бир қаторда 
бошқа тушунчалар ҳам бўлиши
мумкин. Аммо ҳар қандай вазиятда ҳам уйғунликни ташкил
қиладиган физиологик ва руҳий бузилишларни ҳисобга олиш
лозим.
Дудуқланиш сабаблари
Бунгача Хд. Лагузен (1838) ҳам бесамаралик, уят, қўрқув,
ғазаб, даҳшатга тушиш, бошнинг қаттиқ лат ейиши, оғир касал-
ланиш, ота-онанинг нотўғри нутқига тақлид қилишни дудуқла-
ниш сабабларига қўшган эди. И. А. Сикорский (1889) нинг би-
ринчи бўлиб таъкидлашича, дудуқланиш болалар ёц
1
ига хосдир.
Чунки бу даврда нутқ ривожланиши тугалланмаган бўлади. У
ирсиятга 
муҳим аҳамият берди, бунда 
нимжон болалардаги
нутқ механизмлари мувозанатини бузадиган бошқача руҳий ва
биоЛогик сабабларни (қўрқув, лат ейиш, юқумли касалликлар,
тақлид қилиш) шартли равишда ҳисобга олди. Г. Д. Неткачёв
(1909) дудуқланиш сабабларини боланинг 
оилада 
нотўғри
услубда тарбияланишидан қидирди ва қаттиққўллиқ билан
ҳамда эркалатиб тарбиялашни зарарли деб ҳисоблади.
Чет эллик тадқиқотчилар болаларни нотўғри тарбиялашни
дудуқланйшнинг келиб чиқиш