Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

сабаблари 
деб кўрсатдилар
(А. Шервен, 1908); юқумли касалликларнинг оқибатида аъзо-
ларнинг астенизациялашуви (А. Гутцман, 1910); тили чучук-
лик, тақлид қилиш, инфекция, йиқилиш, қўрқиш, ўқитиш пай-
тидаги чапақайлик деб белгилашди (Т. Беифшер, 1912; Э. Фре-
шельс, 1931).
Шундай қилиб, дудуқланиш этиологиясида экзоген ва эндо-
ген омилларнинг жами қайд қилинади (В. А. Гиляровский,
М. Е. Хватцев, И. А. Власова, Н. И. Красногорский,, Н. П. Тя-
пугин, М. Зееман ва бошқалар).
Ҳозирги вақтда дудуқланиш сабабларини 
икки гуруҳга:
мойиллик сабаби («негиз» га) ва келтириб чиқарувчи сабабга
(«туртки»га) ажратиш мумкин. Бунда айрим этиологик омил-
лар дудуқланишни ривожлантириши ва уни келтириб чиқа-
риши ҳам мумкин.
Мойиллик сабабларига қуйидагилар киради:

---

о 
т а-о н а л а р н и н г
н е в р о п а т и к
к а с а л л а н и ш и
(марказий нерв 
системасининг 
фаолиятини 
бўшаштирувчи
еки издан чиқарувчи нерв касалликлари, юқумли ва жисмоний
касалликлар);
д у д у қ л а н у в ч и н и н г ў з и д а г и н е в р о п а т и к ху-
с у с и я т л а р (тунги қўрқув, энурез, кучли қўзғолувчанлик,
ҳис-ҳаяжонли зўриқиш);
к о н с т и т у ц и о н а л м о й и л л и к (вегетатив нерв систе-
масининг касалланиши ва олий нерв фаолиятининг жуда ҳам
нозиклиги, унинг руҳий шикастланишга алоҳида дучор бўлиши);
н а с л и й б у з и л и ш (дудуқланиш нутқ аппаратининг туғ-
ма заифлиги асосида ривожланади, у авлоддан-авлодга рецессив
аломат тарзида ўтиб бориши мумкин). Агар ташқи муҳит ду-