Pedagogika kafedrasi

5.Egiluvchanlikni tarbiyalash. 7-8 yoshli bolalarda egiluvchanlikni tarbiyalash maqsadida ayrim mushak guruhlari va bo’g’inlariga ta’sir ko’rsatuvchi o’yinlar tanlab olinadi. Bu o’yinlar asosan maxsus sport jihozlari yordamida o’tkaziladi. Og’irliklar o’rnida shug’ullanuvchilarning o’zlari ham qatnashishlari mumkin.
Faol egiluchvchanlik mushaklarning kuchiga bog’liq. Mushaklarning cho’ziluvchanlik xususiyatlari esa markaziy nerv tizimining ta’sirida o’zgaradi. SHuning uchun bu o’yinlarga o’quvchilar zavq-shavq bilan qatnashganda egiluvchanlik yuqori bo’ladi. Egiluvchanlikni talab qiladiagn o’yinlardan oldin tegishli mashqlar bajarilishi lozim.
Egiluvchanlikni tarbiyalash uchun “tizza ostida ro’molcha”, “tayoqni davraga irg’itish”, “to’siqdan sakrab o’tish”, “tosh o’yin” kabi o’yinlar tavsiya etiladi. Masalan, biz 7-8 yoshli o’quvchilar uchun qiziqarli va egiluvchanlik sifptini samarali ravishda oshiradigan “tosho’yin” ni o’qituvchilarga tavsiya etamiz. O’yinda ishtirok etuvchilar doira bo’ylab turadilar. Ularning xar biri, bir o’yinchidan tashqari, qo’llariga beshtadan toshcha ushlab oladi.
O’yinning qoidasi: o’qituvchining birinchi signaliga binoan o’ynovchilar o’z toshlarini oldilariga tashlaydilar va doira markaziga orqa o’girib o’tiradilar. Ikkinchi signalga muvofiq keskin ravishda dastlabki xolatga buriladilar va har bir o’yinchi o’z toshini olishga harakat qiladi. Toshni olib ulgurmagan o’yinchi yutqazgan hisoblanadi va o’yin boshqatdan boshlanadi. Eng epchil, chaqqon va tez xarakat qiladigan, o’z toshini vaqtida oladigan o’yinchi g’olib sanaladi.
O’yinchilarning toshini bekitishga yoki ularni bosib olishlariga ruxsat etilmaydi. O’yinning boshlanishida sanash yo’li bilan tosh berilmaydigan o’quvchi aniqlanadi. O’yin boshlangandan keyin toshni olishga ulgirmaydigan va toshsiz qoladigan o’yinchi paydo bo’ladi.
O’yin bolalarda egiluvchanlik sifatini rivojlantiribgina qolmay, ularni uyushib xarakat qilishga da’vat etadi, demakki, uyushqoqlik, bahamjixatlik ruxida tarbiyalashga ham xizmat qiladi.
“Chirkash” o’yini
Bu o’yin yoshlarni epchil, chaqqon bo’lishida muhim ahamiyatga ega. Uni o’ynash uchun bolalar olti-sakkiztadan ikki guruhga bo’linadi. Kelishilgan holda bir guruh qochadi, ikkinchisi esa ularning ortidan quvlaydi. Bunda har bir bola bittadan raqib guruhdagi bolani quvib yetishi, biror joyiga oyoq tekkizishi kerak. Kamida besh-oltita bolaga yetib oyog’ini tekizgandagina quvlayotgan guruh raqib guruh ustidan g’alaba qozongan hisoblanadi. Agar qochayotgan bolalardan biri chaqqonlik qilib quvlab kelayotgan bolalar o’rtasidan kesib o’tsa, orqa tomondan kelayotgan bolalar asir tushgan sanalib, o’yindan chiqadi. O’yin shu tartibda boshqa ishtirokchilar bilan davom etaveradi.