Pedagogika kafedrasi

«Bola aziz, odobi undan aziz»
maqoliga hamohangdir. 
Sa’diy o‘z asarlarida mehnat tarbiyasiga katta e’tibor beradi: har bir yosh 
avlod oilasidagi ahvolidan qat’i nazar, kasb-hunar o‘rganishi kerakligini uqtiradi: 
Hunar lozim, naqshni chizsa bo‘lg‘ay,
Devorlarga bo‘yoqlar pushti, zangor.
Agar bo‘lmas ekan fazlu hunar hech,
Bilib bo‘lmas odammi, naqshi devor
24
.
«Guliston» asarida Sa’diy bir otaning o‘z o‘g‘liga kasb-hunar o‘rganish 
kerakligini uqtirganini bayon etadi. Ota deydi: “Aziz o‘g‘lonlarim, hunar 
o‘rganinglar, ... hunar qaynar buloq, tuganmas davlatdir, agar hunarmand molidan 
mahrum bo‘lsa, qayg‘usi yo‘qdir, chunki hunarning o‘zi davlatdir. Hunarmand 
qaerga borsa, qadrlanadi va uyning to‘ridan joy oladi. Hunarsiz odam esa hamisha 
mashaqqat chekadi, o‘zgalar qo‘liga qaraydi”.
25
Sa’diyning uqtirishicha, oila bolaning baxtli kelajagi uchun zamin yaratadi. U 
oilada asosiy tayanch deb otani oladi va hayotdan misollar keltirib, bolalar 
tarbiyasi buyicha bir qancha takliflar bilan ota-onalarga murojaat etadi, shu yo‘l 
bilan o‘z davridagi ta’lim-tarbiya mazmuni, xalq pedagogikasi usullarini ularga 
tushuntirishga harakat qiladi. Mutafakkir ota-onalarga o‘z bolalarini tarbiyalashni, 
o‘qitishni, kasb-hunar o‘rgatishni, jismonan chiniqtirishni, ularga odamlar bilan 
muloqotda bo‘lish odobini o‘rgatishni, sog‘lom-bo‘lish uchun muayyan me’yorda 
ovqatlanishga odatlantirishni tavsiya etadi. 
Umuman, Sa’diy Sheroziyning pedagogik qarashlari – ta’lim-tarbiya haqidagi 
fikrlaridan quyidagi xulosaga kelish mumkin: Uningcha, pedagogik faoliyatiga 
xos birinchi xususiyat shuki, hayotning o‘zi, shuningdek, xalq hayoti va turmush 
tarzi ifodalangan xalq og‘zakn ijodi tarbiya haqidagi qarashlarining negizini tashkil 
23
Ўша жойда, 136-бет. 
24
Ўша жойда, 151-152-бетлар. 
25
Ўша жойда, 117-бет. 

---

118 
etadi. Birinchi xususiyat Sa’diy qarashlarini xalqqa yaqinlashtiradi, asarlarining 
xalqchilligini ta’minlaydi; ikkinchi xususiyat – bu qarashlarining baynalminalligi, 
insonparvarligi va vatanparvarligi, shuningdek, dini, e’tiqodi, jinsi va millatidan 
qat’i nazar, barcha odamlarga nisbatan hurmat bilan qarashidir; uchinchi xususiyat 
– yoshlarni mehnatni sevishga va boshqalarga foyda keltirishga da’vat etishidir; 
to‘rtinchi xususiyat – do‘stlik va birodarlik burchini shaxsiy manfaatni ko‘zlab 
emas, balki tarbiyaviy ahamiyati va ijtimoiy mohiyatiga qarab ado etishdir; 
beshinchi xususiyati – ota-onalarning yosh avlodda yuksak insoniy axloqiy 
sifatlarni tarbiyalashga da’vat etilishidir.