Pedagogika kafedrasi

Muslihiddin Sa’diy Sheroziy
(1184-1291)
“Guliston” asarida uqtirishicha, 
yosh avlodni komil inson qilib tarbiyalash jarayonida hayot uchun zarur bo‘lgan 
insoniy fazilatlarni shakllantirish kerak, deydi. Bu esa, insonda asta-sekin, avvalo 
oilada va maktabda tarbiya yo‘li bilan, katta bo‘lganda esa hayotiy tajriba yoki o‘z-
o‘zini tarbiyalash jarayonida shakllanadi: 
Kimga yoshligidan berilmas odob,
Ulg‘aygach bo‘ladi baxtsiz, dili g‘ash.
Ho‘l novda egilar qay xilda egsang,
Quruqni to‘g‘rilar faqat o‘t-otash.
14
 
Sa’diyning fikricha, boladagi qobiliyat o‘z-o‘zidan rivojlanmaydi. Uning 
rivojlanishi uchun bolani tarbiyalash kerak, tarbiya bo‘lmasa, boladagi bor 
qobiliyat ham yo‘qoladi. Uning kamol topishi uchun kamolotga asos bo‘ladigan 
qobiliyat negiz bo‘lishi kerak. U o‘z fikrini isbot uchun «Guliston» asarida 
quyidagi hikoyani keltiradi: 
«Bir vazirning takasaltang o‘g‘li bor edi. Vazir o‘g‘lini bir donishmand 
huzuriga eltib: «Shuni. tarbiya, qil, shoyad aqli kirib, odam bo‘lsa» - dedi. 
Donishmand vazirzodani uzoq muddat tarbiya qildi, foydasi bo‘lmadi. Bolaning 
otasiga bir odam orqali: «O‘g‘ling odam bo‘lmadi, meni ham aqldan ozdirdi» – 
deb xabar qildi. 
Sa’diy bu voqeadan shunday xulosa chiqaradi: 
14
Саъдий. Гулистон. Ғ.Ғулом номидаги Бадиий адабиёт нашриёти. –Т.: 1968, 145-бет. 

---

114 
Qobiliyat bo‘lsa aslida,
Tarbiya unga qiladi asar.
Qancha urinsa bo‘lmas sayqali,
Temir aslida bo‘lmasa javxar.
15
Sa’diy o‘z pedagogik qarashlarida tarbiyani uch asosiy ko‘rinishga -