Pedagogika javoblar Korreksion pedagogika fani va uning dolzarb masalalari

inesteziya — tana yoki tana qismlari harakatini sezish demakdir. Kinesteziya maxsus sezuvchi to`qimalar — proprioretseshorlar orqali sodir bo`ladi. Bu to`qimalar mushak, pay, bo`g`imlarda joylashgan bo`ladi. Ular oliy nerv sistemasiga tana, qo`l, oyoqlarnish holati haqida, mushaklarshshg qisqarishi haqida ma`lumot beradi.Harakat tayanch azolari jaroxatlangan bolalar uchun O`zbekistonda maktabgacha yoshdagi bolalar uchun, bog`cha va maktab yoshidagi bolalar uchun maxsus maktab-internatlar faoliyat ko`rsatmokda Ayrim bolalar umumta`lim ommaviy maktabgacha tarbiya muassasalarida va maktabda intefatsiyalashgan inklyuziv ta`limga jalb etilmoqda Maxsus muassasalarda barcha ta`lim-tarbiya ishlari korreksion yo`nalishda amalga oshiriladi. Ko`prok xarakat funksiyalarini korreksiyalashgan e`tibor beriladi.
104. Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar bilan olib boriladigan inklyuziv ta’lim
Mediko-pedagogik komissiyaning xulosasiga binoan, harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar inklyuziv ta’lim olishga yoki maxsus maktabgacha yoshdagi bolalar muassasasiga maktab-internatlarga yuboriladi. Bu muassasalarga o’zlari yoki aravachada yura oladigan, o’zgalarning qaroviga muhtoj bo’lmagan bolalar qabul qilinadi. Sog’liqlarini tiklagach tibbiy-pedagogik komissiyaning xulosasiga binoan o’quvchilarni umumta’lim bog’cha yoki maktabga o’tkaziladi. Maxsus maktab-internat pedagogik kengashi bitiruvchilariga ishga joylashish uchun tavsiyanoma beradi. Ґarakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar I – II guruh nogironlari hisoblanib, ularni ishga joylashtirish ijtimoiy ta’minot bo’limlariga topshiriladi
105. Mujassam nuqsonli anomal bolalarda
Dunyodagi 500 million aholining 10 foizi nogironlardir. Shular jumlasiga mujassam nuqsonli anomal bolalar ham kiradi. Mujassam nuqsonli anomal bolalarda bir necha nuqson birgalikda kuzatiladi., Ular kompleksli nuqsonli bolalar kategoriyasi deb ham nomlanadi. Onalar va bolalar salomatligini yaxshilash, nogironlikni oldini olish, ekologik muvozanatni yanada barqarorlashtirish yuzasidan mamlakatimizda mustaqilligimizning birinchi kunidanoq muayyan amaliy ishlar olib borilmoqda. Ayollar, ayniqsa, qizlar orasida uchraydigan chekish, spirtli ichimliklar ichish, narkotik moddalar is’temol qilish, shifokor maslahatisiz dori-darmon qabul qilinishi, ekologik muammolar va boshqa holatlar nogiron bolalar tug’ilishiga sabab bo’layotgani va uning oldini olish borasida ko’proq balog’at yoshidagi yigit-qizlar orasida tushuntirish ishlari keng tarzda olib borilishi maqsadga muvofiqdir.Olimlar tomonidan aniqlangan 400 dan ortiq dori-darmonlar homila rivojlanishiga (dastlabki 1-2 oylar) salbiy ta’sir etar ekan.
Mujassam nuqsonli maxsus yordamga muhtoj toifasiga kar-ko’r-soqov bolalar, kar va aqlan zaif, ko’r va oligofren, harakat tayanch a’zolari jarohatlangan va ko’r yoki aqlan zaif va h.k. kiradilar.Oxirgi yillarda ko’r va zaif ko’ruvchi bolalar soni ancha kamaydi.Oftalmologik yutuqlar, erta diagnostikaning yangi usullarini ko’llanishi, ko’rish organlari kasalliklarini davolash va korreksiya qilish natijasida maxsus maktab o’quvchilarining kontingenti sezilarli darajada o’zgardi. Ko’r bolalar nisbatan kamaydi, ammo zaif ko’ruvchi bolalar soni ko’paydi. Ularning orasida maktab dasturini o’zlashtira olmaydigan bolalar yaqqol ko’rina boshlandi. Kompleks , ya’ni har tomonlama tekshirish, o’rganish natijasida ularning ko’rish qobiliyatini buzilishi bilan birga oligofreniya tipidagi aqli zaiflik ham mavjudligi aniqlandi. Zaif ko’ruvchi va aqli zaif bo’lgan bolalarni o’qitish va tarbiyalash ancha murakkab va o’ziga xosdir. Odatda zaif ko’ruvchilardan ayrimlari va ko’r bolalar «Brayl» sistemasi bo’yicha o’qish va yozishni o’rganadilar. To’g’ri tashkil etilgan ta’lim natijasida ko’r bolalar nuqta-relyefli shriftni tez o’rganib oladilar. Aqli zaif ko’rlarda bu jarayon ancha sekin kechadi, uncha samarali bo’lmaydi. Bunga bir necha sabablar mavjud. Markaziy nerv sistemasining organik shikastlanishi natijasida aqli zaif ko’r bolaning kompensator imkoniyatlari sustlashgan bo’ladi.Maxsus tashkil etilgan ishlar tufayligina eshitish analizatorlari kompensator faoliyatni bajara boshlaydilar. Aqli zaif o’quvchilarning tafakkur, tasavvur, nutqi, fikrlash qobiliyatini o’stirishda yordamchi maktabda ko’rgazmali qurollardan keng foydalaniladi.Ko’rlar maktabida bu borada ko’proq nutq, so’zga, maxsus tiflografik ko’rgazmali kurollarga asoslangan holda ish tashkil etilsa, aqli zaif ko’r bolalar bilan boshqacha ishlarni uyushtirish lozim bo’ladi. Ikkala holatda ham birinchi navbatda bolaning abstrakt tafakkuri yaxshi rivojlangan bo’lishi kerak. Aqli zaif bolalarning esa bilish faoliyati turg’un buzilgan bo’ladi. Aqlan va ko’rish qobiliyati zaif bolalarning ta’lim-tarbiyasiga maxsus yondoshgan holda, maxsus yaratilgan tizim asosida o’qitish va tarbiyalash lozim.
106. Mujassam nuqsonli bolalarda eshitish qobiliyati
Mujassam nuqsonli bolalardan eshitish qobiliyati va aqli zaif bolalar birinchi bo’lib o’rganilgan edi. Kar va zaif eshituvchi bolalarda ikkilamchi hodisa sifatida aqlan zaiflik kuzatilib boriladi. Natijada intelekti sog’lom, eshitish qobiliyati zaif bolalarni aqli zaif eshitish qobiliyati zaif bolalardan amalda ajratish ancha mushkul. Ayniqsa ilk yoshdagi bolalarda. Ґozirgi kunda ular uchun differensial-diagnostik mezonlar ishlab chiqilgan. Aqli va eshitish qobiliyati zaif bolalar karlar yoki zaif eshituvchi bolalar maktab-internatlarining yordamchi sinflarida yordamchi maktab dasturi bo’yicha ta’lim oladilar. Yordamchi sinflar ko’rlar va zaif ko’ruvchi bolalar maktab-internatlarda ham mavjud.
107. Mujassam nuqsonli ko’r-kar-soqov bolalar
Mujassam nuqsonli bolalar toifasiga ko’r-kar-soqov bolalar xam kiradi. Bu toifadagi bolalar nuqsoni ancha murakkab. Kar-ko’r-soqov bolalar tevarak atrofdan informasiya olish imkoniyatidan mahrum bo’lganligi tufayli aqlan rivojlanmaydi. Biroq maxsus tashkil etilgan yordam tufayli bu bolalar tuliq intellektual rivojlanish imkoniyatiga egadirlar. Ularga barcha murakkab muloqot turlari yaratiladi, nutqi o’stiriladi va ular barkamol nutqdan tortib to so’z nutqigacha egallay oladilar. Bu esa ularni o’rta maktab dasturini egallab, xatto oliy o’quv yurtlarini muvaffaqiyatli bitirishga imkon beradi.
108. Mujassam nuqsonli ko’r-kar-soqov bolalar bilan olib boriladigan ta’lim va tarbiya mazmuni
Bunga Olga Ivanovna Skoroxodovaning hayoti va ijodini misol qilib keltirishimiz mumkin. Kar-ko’r-soqov qizchani mashhur defektolog Sokolyanskiy I.A. o’zi rahbarlik qilgan maktab-klinikada o’qitib, tarbiyalagan. Oliy o’quv yurtini tugatib, O.Skoroxodova butun hayotini defektologiyaga bag’ishladi. U Defektologiya ilmiy-tadqiqot instituti dosenti, pedagogika fanlari nomzodi, ko’pgina ilmiy maqola, she’rlar to’plami muallifi. Ayniqsa u yaratgan noyob kitoblar «Kak ya vosprinimayu okrujayuщiy mir»(1947), «Kak ya vosprinimayu i predstavlyayu okrujayuщiy mir»(1956), «Kak ya vosprinimayu, predstavlyayu i i ponimayu okrujayuщiy mir»(1972) ko’pgina tillarga tarjima qilindi. Moskva viloyatining Zagors shahrida kar-ko’r-soqov bolalar bilan olib boriladigan ishlar tizimi takomillashtirildi. Ushbu maktab-internat o’z faoliyatini davom ettirmoqda va ko’pgina kar-ko’r-soqov bolalarga mustaqil hayotda o’z o’rnini topib ketishga yordam bermoqda.
109. Ijtimoiy pedagogik faoliyat pedagogika fani sohasi sifatida
Ijtimoiy pedagoglarni kasbiy tayyorlash uzluksiz ta`lim tizimida amalga
oshiriladi. Ijtimoiy pedagoglarni kasbiy tayyorlash ikki turdagi o`quv yurtlarida olib boriladi: o`rta kasbiy ta`lim muassasalari (litsey va kollejlar) va oliy kasbiy ta`lim maktablari (Institut va universitetlar). O`rta kasbiy ta`lim muassasalarida kichik sinflar va maktabgacha tarbiya muassasalarida tarbiyalanuvchi bolalar bilan ishlovchi pedagoglar tayyorlanadi. O`rta ma`lumotli pedagoglarning asosiy vazifasi bolalarga qiyin vaziyatlarni yengib o`tishda yordam beradi, bolalarningishonishiga ko`maklashuvchi faoliyat turlarini tashkillashtirish. Bolalarning rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratish, ularning ota-onalari bilan hamkorlik qilish, o`z malakasini oshirish maqsadida mustaqil ravishda o`qib borishdan iboratdir. O`rta kasbiy ta`lim bilim yurtini tugatgach ular oliy ta`lim muassasida o`z o`qishini davom ettirishi mumkin. Ijtimoiy pedagog faqat o`qituvchi emas, bola qanday o`qiyotganini va rivojlanayotganini tushunadigan va his etadigan shaxsdir. U bola hayotini, kechinmalarini xuddi o`zinikidagidek tushunadigan va uning ma`naviy, madaniy, axloqiy rivojlanishida yo`llanmalar bera oladigan mutaxassis bo`lmog`i kerak. Shuning uchun haqiqiy pedagog faqat o`z fanini bilibgina qolmay, ayni vaqtda bolalar va kattalar bilan ijodiy muloqot qila oladigan, o`z ustida ishlaydigan inson bo`lishi muhim ahamiyatga ega. Ta`lim jarayonini ijtimoiylashtirish natijasida o`quvch inson mohiyatini anglaydi. O`z hayoti davomida inson to`grisida hosil qilingan tushunchalar asosida, shaxs haqiqiy fuqaro bo`lib  etishadi. Insonparvarlikka asoslangan ta`lim ijtimoiy fanlar va yondosh fanlarning funksiyalarini kengaytiradi, ta`lim jarayonini, mutaxassis shaxsi va uning dunyoqarashi yaxlitligini ta`minlaydi. Ta`limni insonparvarlashtirishdan ko`zlangan asosiy maqsad yoshlarga tegishli bilim, ko`nikma, malaka berish, ularning insoniy dunyoqarashini shakllantirishdan iborat. U bo`lajak fuqarolar tomonidan  insonlar faoliyatining turli sohalarida insonparvarlik g`oyasi va qadriyatlarini amalga oshirishning asosi bo`lib quyidagilar xizmat qiladi.

• 
  Ta`limda metodologik hayot tajribasiga ziddiyatli holatlarda ijtimoiy moslashuv modelini ishlab chiqishni taqozo etadi;
  
• 
  Ijtimoiy–shaxsiy hayot tajribasiga asoslangan muntazam davom etadigan jarayon hisoblanadi;
  
• 
  Real vaziyatdan kelib chiqib, ziddiyatli holatlarida ijtimoiy moslashuv modelini ishlab chiqishni taqozo etadi;
  
• 
  Mavjud amaldagi holatga doim moslashish jarayoni hisoblanadi;
  
• 
  Shaxslararo aloqalarni qamrab oladi;
  
• 
  Shaxsning shakllanish jarayonini yo`naltiradi.
  

110. Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyatining o‘ziga xosligi

Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyatining xususiyatlari — "Ijtimoiy pedagog" mutaxassisi "pedagog" so‘zidan olingan bo‘lib, avvalo o‘qituvchi ma’nosini anglatadi. Shu bois mazkur lavozimning joriy etilganidan so`ng aynan o‘qituvchilarning birinchi ijtimoiy pedagoglar bo‘lgani ajablanarli emas. Ijtimoiy pedagoglarni qayta tayyorlash bo‘yicha kurslar tinglovchilarining aksariyat qismini ham o‘qituvchilar tashkil etadi. Yana shuni ta’kidlamoq joizki, ijtimoiy pedagoglarning kasbiy tayyorgarligi ham pedagogik oliy o`quv yurtlarida amalga oshiriladi. Darhaqiqat, pedagog va o‘qituvchining kasbiy faoliyatida ko‘pgina umumiyliklar mavjud. Bu ikkala kasbning ham ob’ekti bola, uning rivojlanishi va ijtimoiy shakllanishidir. Bu narsa ularning yaqinligini yana bir bor tasdiqlaydi. O‘z navbatida mazkur mutaxassisliklarning kasbiy faoliyati ularning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlashga imkon beruvchi bir qator tafovutlarga ham ega. O‘qituvchi o‘zining asosiy ta’lim berish vazifasini bajarar ekan, yosh avlodga bilim va jamiyat tomonidan orttirilgan ijtimoiy madaniyat tajribasini o‘rgatadi. Ushbu jarayonda bola tarbiyalanadi va shakllantiriladi. Ijtimoiy pedagogning diqqat markazida esa bolani jamiyatga moslashib ketishiga yordam berishdir.
111. Kasbiy faoliyatning tuzilishi
Har qanday faoliyat o'ziga xos tuzilishga ega, bu faoliyat elementlarining o'zaro bog'liqligi va o'zaro bog'liqligini belgilaydi. Ijtimoiy o'qituvchi faoliyatining tarkibi, boshqa har qanday kasbiy faoliyat singari, quyidagi tarkibiy qismlarning mavjudligini nazarda tutadi: mavzu (uni amalga oshiradigan), ob'ekt (u kim uchun maxsus tashkil etilgan, kimga qaratilgan), maqsadi (u maqsad qilgan), vazifalari. (bir vaqtning o'zida qanday funktsiyalar bajariladi), demak (maqsadga qanday usul va texnologiyalar yordamida).
Sxematik jihatdan buni quyidagicha ko'rsatish mumkin:
Har qanday faoliyat predmetdan ob'ektga yo'naltirilgan yo'nalishda amalga oshiriladi, garchi ob'ekt faoliyatning mazmunini belgilaydigan asosiy narsa bo'lsa-da. Biz sxemaning har bir elementini, uni belgilaydigan element - ob'ektdan boshlab, ketma-ket tahlil qilamiz.
112. Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyat subyekti sifatida
Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyat sub`skti sifatida: shaxsiy tavsif va kasbiy omilkorlik. Ijtimoiy
pedagogning shaxsiy tavfsifnomasi kurib chiqiladigan bulsa, avvalo mazkur faoliyat sub`ektini-iz soshasini mukammal biluvchi mutaxassini belgilab olishimiz zarur biladi. U bola xayotidagi ijtimoiy va boshqa qiyinchiliklarni chuqur farqday biladi va unga yordamga kela oladi. U umunazariy va maxsus bilimlarga malaka va kinikmalarga, ma`lum darajadagi qobiliyatga ega biladi. Xush ijtimoiy pedagog
kim. Uning ruxiy surati va shaxsiy tavsifnomasi qandayq K,aysi soshalar uning faoliyati doirasiga tsgishliq U boshqa kasb egalaridan nimasi bilan fark qiladi.Kundalik xastda biz kasb inson ongida, uning xatti-harakatlarida va dunsqarashida iziga xos iz koldirishiga guvohbulamiz. Psixologiyada bu parsa "kasbiy meptallik" deb ataladi. Mentallik-bu insonning olamga munosabatipi va uning kundalik xatti-sharakatlarini aks ettiruvchi ma`lum ijtimoiy—ruqiy qarashlar va kadriyatlar majmuidir. Mentallik izida individnint ijtimoiy va madapiy tajribasini
mujassamlashtirgai bilib, insonning k;aysi ijtimoiy k.atlamga, eshga, jinsga, millatga va kasbga mansubligi bilan aniqdanadi. Psixologik tadqiqotlarda kasbiy mentallik ma`lum bir kasb egalariga xos bilgan xususiyat sifatida e`tirof qilinadi.Shozirgi pedagogning mushim vazifalaridan biri milliy istiklol goyasini bolalar va iquvchilar ongida shakllantirish tadbirlari va mexanizmlarini ishlab
chikib, uni amalga oshirishdan iboratdir. Mamlakatimiz Prezidenti I.Karimov shunday degan edi: ‘‘Endigi vazifamiz shundan iboratki, milliy istiklol goyasi tushunchalari asosida keng jamoatchilik, ziyoliylar, ilm–fan va madaniyat namoyandalari, avvalo, ma`naviyma`rifiy sosha xodimlari milliy mafkurani
takomillashtirish, uning asosiy tamoyillarini odamlar kalbiga va ongiga singdirishga karatilgan ishlarni yangi boskichga zarur’’. Mana shuning uchun sham yaratiladigan qillanmalar mazmunida milliy istiklol goyasi asosiy irinni olishi
lozim.
113. Shaxsiy tavsif va kasbiy bilimdonlik
Ijtimoiy pedagogning shaxsiy tavfsifnomasi kurib chiqiladigan bulsa, avvalo mazkur
faoliyat sub`ektini-iz soshasini mukammal biluvchi mutaxassini belgilab olishimiz
zarur biladi. U bola xayotidagi ijtimoiy va boshqa qiyinchiliklarni chuqur farqday
biladi va unga yordamga kela oladi. U umunazariy va maxsus bilimlarga malaka va
kinikmalarga, ma`lum darajadagi qobiliyatga ega biladi. Xush ijtimoiy pedagog
kim. Uning ruxiy surati va shaxsiy tavsifnomasi qandayq K,aysi soshalar uning
faoliyati doirasiga tsgishliq U boshqa kasb egalaridan nimasi bilan fark qiladi.
Kundalik xastda biz kasb inson ongida, uning xatti-sharakatlarida va dunsqarashida
iziga xos iz koldirishiga guvox. bulamiz. Psixologiyada bu parsa "kasbiy
meptallik" deb ataladi. Mentallik-bu insonning olamga munosabatipi va uning
kundalik xatti-sharakatlarini aks ettiruvchi ma`lum ijtimoiy—ruqiy qarashlar va
kadriyatlar majmuidir. Mentallik izida individnint ijtimoiy va madapiy tajribasini
mujassamlashtirgai bilib, insonning k;aysi ijtimoiy k.atlamga, eshga, jinsga,
millatga va kasbga mansubligi bilan aniqdanadi. Psixologik tadqiqotlarda kasbiy
mentallik ma`lum bir kasb egalariga xos bilgan xususiyat sifatida e`tirof qilinadi.
Shozirgi pedagogning mushim vazifalaridan biri milliy istiklol goyasini
bolalar va iquvchilar ongida shakllantirish tadbirlari va mexanizmlarini ishlab
chikib, uni amalga oshirishdan iboratdir. Mamlakatimiz Prezidenti I.Karimov
shunday degan edi: ‘‘Endigi vazifamiz shundan iboratki, milliy istiklol goyasi
tushunchalari asosida keng jamoatchilik, ziyoliylar, ilm–fan va madaniyat
namoyandalari, avvalo, ma`naviy–ma`rifiy sosha xodimlari milliy mafkurani
takomillashtirish, uning asosiy tamoyillarini odamlar kalbiga va ongiga
singdirishga karatilgan ishlarni yangi boskichga zarur’’. Mana shuning uchun sham
yaratiladigan qillanmalar mazmunida milliy istiklol goyasi asosiy irinni olishi
lozim.

114. Ijtimoiy pedagogning kasbiy faoliyati sohalari

Ijtimoiy pedagog faoliyati soshalari Ijtimoiy pedagog lavozimi bugungi kunda ikkita idorada — ta`lim muassalarida va yoshlar ishi biyicha muassalarda joriy etilgan. Yoshlar ishi biyicha idoralarda mazkur lapozim 8 xil muassasada ruyxatga kiritilgan. Bular: bolalar klublari, bolalar ijodi markazlari,yoshlar yotokxonasi, usmirlar dam olish maskanlari, yoshlar ta`lim markazlarikasbiy yunaltirish markazlari, bandlik markazlari, bolalar na yoshlar mexnat birjalaridir. Ta`lim soshasida esa pedagog 6 xil muassasa ruyxatiga kiritilgan.Bular: maktabgacha tarbiya tashqilotlari, umumta`lim muassalari, umumta`lim intsrnatlari, boquvchisini yuk,otgan bolalar uchun uchun umumta`lim idoralari,maxsus ta`lim muassalari, boshlangich kasbiy ta`lim muassalaridir. Ijtimoiy pedagog lavozimi mazkur ikki idorada joriy etilgan bulsada, aslida ularga bilgan talab yana sham kengrok. Bunday lavozim deyarli barcha ijtimoiy soshalarda joriy etilgan. Ular soglikni saklash muassalarida (ruxiy nosoglom, giyoxvand bolalar uchun), asholini ijtimoiy shimoyalash muassasalarida (imkoniyati cheklangap usmirlar reabilitatsiya markazlarida, voyaga etmaganlar reabilitatsiya markazlarida), ichki ishlar organlari tarmogidagi muassalarda (maxsus yopik, davomi yiq ekan.)
115. Ijtimoiy pedagog ta`lim tizimidagi roli
Bugungi kunda mahalliy ta'lim tizimida ijtimoiy o'qituvchi faoliyatining ustunligi, eng ko'p talab qilinadigan ixtisoslashuvi (yuqorida tavsiflangan tavsiflarga asoslanib, biz allaqachon ixtisoslashuv to'g'risida gaplashmoqdamiz - maktab ijtimoiy o'qituvchisi) bolalarni himoya qilish ... Keling, amaliyotdan olingan haqiqiy misollarga asoslanib, uni batafsilroq tavsiflaymiz.
Voronej viloyati. Darhaqiqat, ushbu mintaqadagi ta'lim muassasalarining ijtimoiy o'qituvchilari bir vaqtlar mavjud bo'lgan bolalar ijtimoiy himoyasi bo'yicha davlat inspektorlarining vorislariga aylanishdi. Ushbu profil mutaxassisi faoliyati "Ta'lim tizimidagi ijtimoiy o'qituvchilarga xizmat ko'rsatish to'g'risida" gi vaqtinchalik nizomda aks ettirilgan.
Ota-onasining vafoti, ota-ona huquqidan mahrum etilishi, bolalarni ota-ona huquqlaridan mahrum qilmasdan ota-onasidan olib ketishi, ota-onalarni bedarak yo'qolgan yoki qobiliyatsiz deb topganligi, ularni o'lgan deb e'lon qilganligi, ota-onalarining uzoq muddatli kasalligi, qamoqqa olish joylarida jazo o'tayotgani va tergov davomida hibsda saqlanayotgan voyaga etmagan bolalarni aniqlaydi. ota-onalardan birining yoki ikkalasining, shuningdek, ota-onasi bo'lgan bolalarning qaramog'isiz qolgan, ammo oiladagi og'ir vaziyat, ota-onalarning ularni tarbiyalashda qatnashishdan bosh tortishi, aqliy va jismoniy nuqsonlari bo'lgan bolalar tufayli davlat yordamiga muhtoj; Ota-ona qaramog'isiz qolgan bolalarni, shuningdek, davlat yordamiga muhtoj bolalarni, ularning homiylik yoki homiylik ostidagi fuqarolarning oilalarida, asrab olishda, oilaviy tipdagi bolalar uylarida, barcha turdagi maktab-internatlarda, maxsus ta'lim muassasalarida keyingi ta'lim uchun joylashtirishni ta'minlaydi; Ota-ona qaramog'isiz qolgan voyaga etmaganga tegishli mol-mulk va yashash maydonlarini himoya qilish va saqlash bo'yicha choralar ko'radi; Voyaga etmagan bolalarning shaxsiy, mulkiy va uy-joy huquqlarini himoya qilish va ularga Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan beriladigan imtiyozlarni taqsimlash bo'yicha huquqni muhofaza qilish organlari, aholini ijtimoiy himoya qilish va ish bilan ta'minlash xizmatlari, uy-joy kommunal xizmatlari va boshqalar bilan o'zaro aloqada bo'ladi; Voyaga etmagan bolalar ishi bo'yicha sud majlislarida qatnashadi; Fuqarolarning homiyligi yoki homiyligida bo'lgan bolalarning yashash sharoitlari va tarbiyasi, sog'lig'i holatini nazorat qiladi; Voyaga etmagan bolalarning kattalar bilan ziddiyatli vaziyatlarini hal qiladi, bolalar va o'spirinlarning xatti-harakatlaridagi og'ishlarni aniqlaydi va ularga o'ta ijtimoiy-iqtisodiy yordam va yordam beradi; Voyaga etmagan shaxs va maktab, bolalar uyi, oila, atrof-muhit, hukumat o'rtasidagi vositachilikni amalga oshiradi; Bolaning shaxsini tarbiyalash va rivojlantirish muammolarini birgalikda hal qilish maqsadida bolalar va o'spirinlar oilasi bilan hamkorlikni davom ettiradi; 0Ota-ona qaramog'isiz qolgan bolalarga, davlat yordamiga muhtoj bolalarga yordam ko'rsatishda, ularga Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan taqdim etiladigan imtiyozlarni taqdim etishda o'qituvchilar, ota-onalar (ularni almashtiradigan shaxslar), ijtimoiy xizmat mutaxassislari va boshqalar bilan o'zaro aloqada bo'ladi; Talabalarning huquqlari va erkinliklarini amalga oshirishda, ular uchun qulay va xavfsiz muhitni yaratishda, ularning hayoti va sog'lig'i xavfsizligini ta'minlashda, majburiy umumiy ta'limni bajarishda qatnashadi; Bolalar va yoshlarning shaxsiy va mulkiy huquqlari va manfaatlarini himoya qilish bo'yicha am alga oshirilgan ishlar to'g'risida (har yili) tuman, shahar ma'muriyatiga xabar beradi.
Bolalar uyi, maktab-internati sharoitida ijtimoiy o'qituvchi: Talabaning shaxsiy ishidagi etishmayotgan hujjatlar va ota-onalar, aka-uka va opa-singillar to'g'risidagi ma'lumotlarni, mol-mulk, kvartiralar, qimmatli qog'ozlar borligi va xavfsizligi, omonat kassasida hisobvaraqlar ochish; Ota-onadan mahrum bo'lgan taqdirda ota-onadan aliment tayinlash va to'lash, ota-onasini yo'qotganligi uchun pensiyalarni o'tkazish, mol-mulkning saqlanishi, ilgari egallab olingan turar joy huquqini ta'minlash bo'yicha sud, ro'yxatga olish idorasi, aholini ijtimoiy himoya qilish qo'mitasi, ta'lim va sog'liqni saqlash idoralari, notariuslar va boshqalar bilan o'zaro aloqada bo'ladi. kvadrat; O'quvchilarning shaxsiy huquqlarini himoya qilishni ta'minlaydi: umumiy o'rta ma'lumot olish, kunlik rejimda bo'sh vaqtni ta'minlash, zararli ta'sirlarni yo'q qilish, pasport va yashash uchun ruxsatnomani o'z vaqtida olish va hk.;Rossiya hukumati tomonidan bolalarni o'qitish davrida va ularni ozod qilish va o'qishga yoki ishga qabul qilishda imtiyozlar beradi; Ota- ona qaramog'isiz qolgan bitiruvchilarga o'qish yoki ishlashga kirishda hamda qulay uy-joy, yotoqxonadan xonani olishda yordam beradi; Bitiruvchilar bilan 18 yoshga to'lgunga qadar aloqa o'rnatadi;
Bitiruvchilar uchun hujjatlar kabinetini yuritadi.
116. Ijtimoiy pedagoglarning " Kasbiy majburiyatlari"
"Kasbiy majburiyatlar" Bolalarni ijtimoiy shimoya, qillabquvvatlash, hamda bu borada xizmat kirsatuvchi muassasalar tigrisida zarur axborotlar bilan ta`minlanadi.
-Inson va bola xuquqini shimoya qilishga karatilgan, turli toifadagi bolalarning xaq-xuquqlarini ta`minlashga, bolalarni xuquqiy jishatdan tarbiyalashga yinaltirilgan ijtimoiy-xuquqiy yordamni kursatish. Ruxiy va emotsional yordamga maqsad bolalarga ijtimoiy-reabilitatsion yordam kirsatish.
Kam ta`minlangan oilalarda yashovchi bolalarning maishiy shayotini yaxlitlash maqsadida ularga ijtimoiy yordam kirsatish.
-Bemor bolalarga zarur tibbiy—ijtimoiy yordamni kirsatish. Alkogolizm,
giyoxvandlik bilan shugullanuvchi voyaga etmaganlarni davolash. Ijtimoiy
pedagogdan kuyidgicha.kasbiy bilimlar talab etiladi : Iz faoliyatining me`yoriy—xuquqiy asosini (qonunlar, farmonlar, qarorlar va yiriknomalar), ijtimoiy pedagogika nazariyasi va tarixini, turli mushitlarda turli toifa bolalari bilan ishlashning mstodikasini va tsxnologiyasipi, bola shaxsini, uning jismoniy, ma`naviy va ijtimoiy shakllanittshni urganuvchi psixologiyani odamlarning uyushma va gurushdari (Oila, maktab va msxnat kollektivi) ni
urganuvchi Sotsiologiyani; iz kasbiy tadqiqot faoliyatini ijtimoiy boshqarsha va
rsjalashtirish mstodini bilish. va kuyidagi kasbiy mala-kalar talab etiladi: Taxdid
qila olish qobiliyati. Bolaning shakllanishida unga mushitning salbiy va ijobiy
ta`sir kursatuvchi sharakatlarini aniqlab tashlil qila bilish;
Bashoratchilik qobiliyati: faoliyat olib borish usullarini bslgilab olib uni
aniq. maqsad tomon yunaltirish, duch kslishi mukin bilgan muammolarni oldindan kura bilish va shisobga olib, vaqtni tigri taksimlash; Loyishalashtira bilish—
faoliyati aniq bir loyixa asosida, tarbiyalanuvchining shart—sharoitlari va mavjud
mushit talablarini shisobga olib, aniq bir tartibda olib boring iz faoliyatining shar
bir boskichida ijobiy va salbiy natijalaripi tigri tashlil qila olish; kirishuvchanlik—
ya`ni bolani eshitish va tinglay olish, bola bilan mulokot rayonini osonlashtirish,
bola muammosini tigri tushunish uchuy zarur axborot va ma`lumotlarni
tuplash.
117. Ijtimoiy pedagogik faoliyat
Ijtimoiy pedagoglarni kasbiy tayyorlash uzluksiz ta`lim tizimida amalga oshiriladi. Ijtimoiy pedagoglarni kasbiy tayyorlash ikki turdagi o`quv yurtlarida olib boriladi: o`rta kasbiy ta`lim muassasalari (litsey va kollejlar) va oliy kasbiy ta`lim maktablari (Institut va universitetlar). O`rta kasbiy ta`lim muassasalarida kichik sinflar va maktabgacha tarbiya muassasalarida tarbiyalanuvchi bolalar bilan ishlovchi pedagoglar tayyorlanadi. O`rta ma`lumotli pedagoglarning asosiy vazifasi bolalarga qiyin vaziyatlarni yengib o`tishda yordam beradi, bolalarning ishonishiga ko`maklashuvchi faoliyat turlarini tashkillashtirish. Bolalarning rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratish, ularning ota-onalari bilan hamkorlik qilish, o`z malakasini oshirish maqsadida mustaqil ravishda o`qib borishdan iboratdir. O`rta kasbiy ta`lim bilim yurtini tugatgach ular oliy ta`lim muassasida o`z o`qishini davom ettirishi mumkin. Ijtimoiy pedagog faqat o`qituvchi emas, bola qanday o`qiyotganini va rivojlanayotganini tushunadigan va his etadigan shaxsdir. U bola hayotini, kechinmalarini xuddi o`zinikidagidek tushunadigan va uning ma`naviy, madaniy, axloqiy rivojlanishida yo`llanmalar bera oladigan mutaxassis bo`lmog`i kerak. Shuning uchun haqiqiy pedagog faqat o`z fanini bilibgina qolmay, ayni vaqtda bolalar va kattalar bilan ijodiy muloqot qila oladigan, o`z ustida ishlaydigan inson bo`lishi muhim ahamiyatga ega. Ta`lim jarayonini ijtimoiylashtirish natijasida o`quvch inson mohiyatini anglaydi. O`z hayoti davomida inson to`grisida hosil qilingan tushunchalar asosida, shaxs haqiqiy fuqaro bo`lib  etishadi. Insonparvarlikka asoslangan ta`lim ijtimoiy fanlar va yondosh fanlarning funksiyalarini kengaytiradi, ta`lim jarayonini, mutaxassis shaxsi va uning dunyoqarashi yaxlitligini ta`minlaydi. Ta`limni insonparvarlashtirishdan ko`zlangan asosiy maqsad yoshlarga tegishli bilim, ko`nikma, malaka berish, ularning insoniy dunyoqarashini shakllantirishdan iborat. U bo`lajak fuqarolar tomonidan  insonlar faoliyatining turli sohalarida insonparvarlik g`oyasi va qadriyatlarini amalga oshirishning asosi bo`lib quyidagilar xizmat qiladi.

• 
  Ta`limda metodologik hayot tajribasiga ziddiyatli holatlarda ijtimoiy moslashuv modelini ishlab chiqishni taqozo etadi;
  
• 
  Ijtimoiy–shaxsiy hayot tajribasiga asoslangan muntazam davom etadigan jarayon hisoblanadi;
  
• 
  Real vaziyatdan kelib chiqib, ziddiyatli holatlarida ijtimoiy moslashuv modelini ishlab chiqishni taqozo etadi;
  
• 
  Mavjud amaldagi holatga doim moslashish jarayoni hisoblanadi;
  
• 
  Shaxslararo aloqalarni qamrab oladi;
  
• 
  Shaxsning shakllanish jarayonini yo`naltiradi.
  

118. Ijtimoiy pedagog kasbi va uning vazifalari