“Педагогика” фанини ўқитиш бўйича ўқув-услубий мажмуа

Дарс – ўқув фаолиятини ташкил этишнинг асосий шакли. Таълимнинг турли шаклларидан самарали фойдаланиш муҳим дидактик вазифа саналади. Таълим амалиётида таълимнинг жамоавий (оммавий), гуруҳли ва индивидуал шаклларидан фойдаланилади.
Таълимнинг оммавий шакли синфдаги жами ўқувчиларнинг ўқитувчи раҳбарлиги остида биргаликда ҳаракатларини кўзда тутади. Гуруҳли шаклида эса ўқувчилар 3-6 кишидан иборат гуруҳлар ёки жуфтликларда иш олиб борадилар. Гуруҳлар учун топшириқлар бир хил ёки турлича бўлиши мумкин. Индивидуал шакли ҳар бир ўқувчининг алоҳида мустақил ишлашини кўзда тутади. Бу жараёнда ўқитувчи бир вазифа устида ишлаётган бутун гуруҳ ўқув фаолиятини бошқариб боради, ўқув ҳамкорлигини қарор топтиради. Оммавий ишлашнинг самарадорлиги кўп жиҳатдан ўқитувчининг гуруҳни яхлит назорат қилиш ҳамда ҳар бир ўқувчининг ишини кўздан қочирмаслик билан боғлиқ. Бироқ, оммавий ишлаш индивидуал фарқларни ҳисобга олмайди, у фанларни ўртача ўзлаштирадиган ўқувчига мўлжалланган. Шунинг учун баъзи ўқувчилар берилган иш суръатидан ортда қоладилар, айримлар эса зерикиб қийналиб кетадилар.
Таълим олишнинг жамоавий (оммавий) шакли шаклланган, турғун ўқувчилар гуруҳи билан ўқув фаолиятини ташкил этишни кўзда тутади.
Таълимнинг гуруҳли шаклига кўра ўқитувчи бир вақтнинг ўзида гуруҳ ўқувчиларининг билиш фаолиятларини бошқаради. Ўқувчиларни жамоавий, умумлаштирилган-гуруҳли ва табақалаштирилган гуруҳларга тақсимлаш мумкин. Таълимнинг жамоавий шакли кўп ҳолларда табақалаштирилган гуруҳлар фаолиятини ташкил этишда қўлланилади. Ўқув ишларини ташкил этишнинг жамоавий шакли ўқитувчи ва ўқувчиларнинг динамик ёки ўзгарувчан тартибли жуфтликларида кечаётган муносабатларидир.
Умумлаштирилган-гуруҳли шакл ҳар бири гуруҳ томонидан ягона топшириқнинг фақатгина бир қисми бажарилиши назарда тутилади.
Табақалаштирилган-гуруҳли шакл ўқув имкониятлари, кўникмалари бир даражада шаклланган ўқувчилар билан ишланишини ифодалайди. Бунда ўқувчилар жуфт бўлиб ишлашлари ҳам мумкин.