Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

 
25 
Neyrolingvistik dasturlash – ta’limning gumanitar texnologiyasi hisoblanib, 
uning asosiy vazifasi o‘quvchi-yoshlarda ma’naviy madaniyatni rivojlantirishga 
doir kafolatlangan natijalarga erishish uchun samarali muloqot texnikasini 
shakllantirish, o‘zi va yon-atrofdagi kishilarning xulq-atvorini ongli ravishda 
o‘zgartirishga yo‘naltirilgan faoliyatga tayyorlashdan iboratdir.
Neyrolingvistik dasturlashtirishning uchta asosiy elementi mavjud: 
“neyro” – nerv tizimining miya va tana o‘rtasidagi aloqadorligi; “lingvistika” – 
so‘zlar va til vositasida o‘zaro ta’sir ko‘rsatish; “dasturlashtirish” – fikr va 
harakatlarning ketma-ket takrorlanib turishini tizimga solish
1
. Demak, til va 
so‘zlar vositasida insonning fikri va xatti-harakatini boshqarish neyrolingvistik 
dasturlashtirishning asosiy mohiyatini tashkil etib
, maqsadimiz mazkur 
texnologiyalar orqali o‘quvchi-yoshlarning intellektual bilim darajasi va tarbiyasi, 
shuningdek, dunyoqarashini shakllantirish hamda hushyorlik va ogohlik 
fazilatlarini rivojlantirishni
 
ta’minlashga qaratiladi. Neyrolingvistik dasturlash 
texnologiyalari asosida o‘quvchi-yoshlarning hushyorlik va ogohlik fazilatlarini 
rivojlantirish ilmiy nuqtayi nazardan ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga molik 
masala hisoblanadi. Neyrolingvistik dasturlash o‘quvchi-yoshlarning subyektiv 
tajribasi, uning fikrlashi, xulq va kommunikativ jarayonlarini ifodalash usuli 
sifatida atrof-muhitning o‘zi va boshqalar tomonidan to‘g‘ri idrok qilinishi va 
samarali muloqotni tashkil etishga yordam beradi. Neyrolingvistik dasturlash 
o‘quvchi-yoshlarning xulq-atvor strategiyasini tahlil etish asosida uni 
muvaffaqiyat bilan qo‘llash imkonini beradi.
Quyida ana shunday neyrolingvistik dasturlashtirish texnikalarining 
ayrimlariga tо‘xtalib о‘tamiz: 
1.
Moslashish va boshqarish. Neyrolingvistik dasturlashtirishning asosini 
tashkil etib, о‘quvchi-yoshlarning ma’naviy xulq-atvoriga muvaffaqiyatli ta’sir 
etishda uning harakatlari (holati, kayfiyati, kо‘z qarashi, gavdani tutishi, qо‘l va 
oyoqlarining holati)ga moslashish muhim ahamiyatga ega.
О‘quvchi-yoshlarga aniq yо‘naltirilgan ta’sir kо‘rsatishda nafas olish 
ritmiga moslashish yaxshi samara beradi. Buning uchun о‘quvchi-yoshlarning 
nafas olishini kuzatish, nafas olgan vaqtida jim turish, aksincha, u nafas 
chiqarayotganda unga murojaat qilish lozim. Natijada о‘quvchi-yoshlarning ong 
osti holatida unga aytilayotgan gaplar xuddi о‘zi tomonidan aytilayotgandek 
tasavvur uyg‘otadi. Aytaylik, о‘quvchining unga berilgan tanbehdan jahli 
Мальчики и девочки: два разных мира. – Санкт-Петербург: Питер, 2000. – С. 17;
Еремеева В.
Нейропсихологические основы индивидуальных особенностей письменной 
речи // Сборник материалов 30-й межвузовской научной конференции преподавателей и 
аспирантов. – Санкт-Петербург, 2001. – С. 40-45; Нейропсихологические аспекты 
эффективности работы педагога. – Санкт-Петербург: Питер, 2002. – С. 29. 
1
Priority Sky // Inspered Learning. 
http://www.prioritysky.com/pages/NLP%20Promo
 

---