Payvandlash jihozlari

Legirlovchi elementlarning belgilanishi

Nomi	Elementning Mendeleyev davriy sistemasidagi shartli belgisi	Metalni markalashdagi belgisi
Azot	N	A*
Niobiy	Nb	Б
Volfram	W	В
Marganets	Mn	Г
Mis	Cu	Д
Selen	Se	Е
Kobalt	Co	K
Molibden	Mo	M
Nikel	Ni	II
Bor	B	Р
Kremniy	Si	С
Titan	Ti	T
Vanadiy	V	Ф
Xrom	Cr	X
Aluminiy	Al	Ю

* Yuqori legirlangan po‘latlarda belgi oxirgi markasini qo‘yish mumkin emas.

Chiqarilgan har qaysi sim partiyasida sertifikat bo‘lishi ke- rak. Unda sim qaysi zavodda ishlab chiqarilgani, simning nomi va po‘lat markasi, po‘latning kimyoviy tarkibi, sinash natijalari, vazni va boshqa zarur ma’lumotlar ko‘rsatiladi.
O‘zini-o‘zi himoya qiladigan, ya’ni yaxlit legirlangan sim bi­lan himoya muhitsiz (ochiq yoy bilan) payvandlash usuli ishlab chiqilgan va muvaffaqiyat bilan qo‘llanmoqda. Bu usul uchun qo‘llanadigan maxsus elektrod simlari metalining tarkibida qay- taruvchi va turg‘unlashtiruvchi elementlar bo‘ladi. Payvandlashda marganets va kremniyning kuyib ketishi ularning sim metalidagi miqdori ko‘pligi hisobiga kompensatsiyalanadi. Elektrod simidagi aluminiy, titan, sirkoniy va seriy payvandlash vannasining yaxshi oksidsizlanishini ta’minlaydi va shlakka o‘tib ketuvchi birikma- lar hosil qiladi. Bundan tashqari, bu elementlar azotning ta’siri- ni neytrallaydi. Seriy va sirkoniyning kiritilishi chok metalining zarbiy qovushqoqligini va plastikligini oshiradi. Ular shuningdek, payvandlash jarayonining barqaror bo‘lishiga va metalning kam- roq sachrashiga ko‘maklashadi. Bu usul bilan karbonat angid- rid gazi muhitida to‘g‘ri qutbli o‘zgarmas tok bilan payvandlash mumkin, bu esa eritib qoplash koeffitsientini hamda payvand- lash unumdorligini ancha oshirishga imkon beradi. Bu usulda payvandlash uchun Св-20ГСТЮА va Св-15ГСТЮЦА rusumli simlar ishlatiladi.
ГОСТ 7871-75 «Alumin va alumin qotishmalaridan tayyor- langan payvandlash simi» aluminiy va uning qotishmalarini pay- vandlash uchun ishlatiladigan 14 xil simlarini namoyish etadi, bulardan:

• 
  toza aluminiylar uchun СвА97, СвА85Т, СвА5;
  
• 
  aluminiy-marganets qotishmalari uchun СвАМц;
  
• 
  aluminiy-magniy qotishmalari uchun СвАМгЗ; СвАМг4; СвАМг5; СвАМг 6; Св1557; СвАМг61; СвАМгбЗ;
  
• 
  aluminiy-kremniy qotishmalari uchun СвАК5; СвАК10; Св1201.
  

Payvand sim 0,8 mm dan 12,5 mm gacha diametrda ishlab chiqariladi.
ГОСТ 16130-90 «Mis va mis asosli qotishmalaridan tash- kil topgan payvandlash uchun simlar va chiviqlar» mis va uning qotishmalarini payvandlash uchun qo‘llaniladigan 17 xil payvand- lash simlari (M1; M1r; МСр1; МНЖ5-1; M^ЖKT5-1-0,2-0,2; БрКМцЗ-1; БрАМц9-2; БрХ0,7; БрХПТ; БрЖр; БрАЖмц10-3-1,5; БрОС4-3; БрОФ6,5-0,15; Ё63; ЁО60-1; ЁКБ062-0,2-0,04-0,5; ЁК62-0,5) va 5 xil chiviqlar (М1р; М2р; ЁМц58-2; ЁЖМц59-1-1; ЁОК59-1-0,3) turlarini namoyish etadi. Simlar diametri 0,8 mm dan 8 mm gacha bo‘lib, 14 turdagi diametrlardan iborat. 6 va 8 mm li chiviqlar mavjud.
Payvandlash simlari mis va uning qotishmalari singari belgila- nadi, ya’ni raqamlar va harflar shunday belgilanadi.

3. 
   Kukunli simlar
   

Hozirgi vaqtda legirlangan qimmatbaho sim o‘rniga diametri 2,5 mm dan 5 mm gacha trubacha qilib o‘ralgan va ichi zarur tarkibdagi poroshok bilan to‘lg‘azilgan yupqa po‘lat lentadan ibo- rat poroshok elektrod sim ishlatiladi.
Kukunli sim eritib qoplangan metalning istalgan tarkibda hosil qilishga imkon beradi hamda ularni po‘lat, cho‘yan, rangli metallar, qattiq qotishmalarni payvandlashda va eritib qoplashda ishlatish mumkin.
Payvandlashda qo‘shimcha himoya qilishni talab etmaydigan simlar (o‘zini-o‘zi himoya qiladigan simlar) va gazlar bilan (hi- moya qilinadigan payvandlash zonasida) foydalaniladigan simlar keng tarqalgan.
Kukunli simlar turli xil markalarda ishlab chiqiladi:

• 
  kam uglerodli po’latlarni payvandlash uchun — ПП-1ДСК, ПП - 11, ПП - 6КД;
  
• 
  uglerodli legirlangan konstruksion po’latlarni payvandlash uchun — ПП-A^3, ПП-АН11, ПП-A^23.
  

Kam uglerodli po‘latni payvandlash uchun ishlatiladigan kukun quyidagi tarkibga ega: 0,18 — 0,2% uglerod, 1,9 — 2,5% marganets, 0,9 —1,0% kremniy, qolgani temirdan iborat kukun ishlatiladi.
Kukunli simlar tavsifi 6.2-jadvalda keltirilgan.
Kukunli sim tayyorlash jarayonining sxemasi 6.2-rasmda ko‘rsatil- gan.
10
9
11
23
1. J