Патологик

 
15.3. 
ЮРАК РИТМИНИНГ БУЗИЛИШИ 
Юракнинг иши яхлит насос мослама сифатида унинг ҳар бир қисмининг мушак 
толаларини бир-бирига мослик билан ишлашига, бу қисмларининг қисқаришини 
кетма-кетлигига, юрак қисқаришлари ритмига ва қисқаришлар сонига боғлиқ. 
Маълумки бу қоидалар юракнинг асосий ҳусусиятлари билан таъминланади; буларга 
автоматизм, қўзғалувчанлик, ўтказувчанлик ва қисқарувчанлик кабилар кирадилар. 

---

359 
Нормал шароитларда автоматизм синус тугуни ритми билан ўтказувчанлик юракнинг 
ўтказувчан тизими билан таъминланади, ўтказувчи тизм бўлмачаларда ўтказувчи 
тутамдан, бўлмача-қоринча тутамидан, бўлмача-қоринча тугунидан ва Пуркиньенинг 
мушак толаларидан ташкил топган ва қўзғалиш булардан миокарднинг қисқарувчи 
ҳужайраларига ўтади. Юракни ўтказувчи тизимининг бошқа қисмлари ҳам 
автоматизм қобилиятига эга бўлишига қарамасдан импульслар ҳосил бўлиши сони 
бўлмачадан қоринча йўналиши бўйича камайиб боради, нормал шароитда юракнинг 
пастки қисми автоматизм қобилияти унинг юқори қисми тузилмалари билан 
сусуйтириб қўйилади. 
Юракни автоматизми ўтказувчанлиги ва қўзғалиш ритмини ўзлаштиришини 
бузилиши ритми сонини, юракни қисқаришини мослигини ёки кетма-кетлигини 
бузилишига-аритмияга олиб келади. 
Ритмнинг 
бузилиши 
миокардни 
яллиғланиши, 
ишемик, 
токсик 
шикастланишларида кардимиоцитлар ичида ва ташқарисида калий, натрий, кальций 
ва магний кабилар миқдори мувозанати ўзгарганида, гормонал дисфункцияларда, 
ҳамда юракни симпатик ва парасимпатик иннервациясини ўзаро алоқаси бузилиши 
натижасида пайдо бўлади. Юқорида кўрсатилган этиологик омиллар таъсиридан 
нормал ритм етакчисининг фаоллигини бузилиши ҳар хил қўзғалувчан 
тузилмаларнинг рефрактерлик даври ўзгариши мумкин ёки юракнинг ўтказувчи 
тизимининг ҳар хил қисмлари ўртасида қўзғалишини ўтишини бузилиши, ҳамда 
қўзғалишни эктопик ўчоқлари пайдо бўлиши мумкин. Бу ўзгаришлар алоҳида 
алоҳида ҳолда, ёки уйғунлашиб аритмия пайдо бўлишига олиб келади. Бу аритмия 
пайдо бўлишига бундан ташқари қўзғалиши ўтиш йўлида импульс ўтиш тезлигини 
ҳар хил (маълум структура аномалияларида ёки ўчоқли патологик жараёнларда) 
жиддий аҳамиятга эга, бундай ҳолатларда қўзғалиш тўлқинларини тўхтовсиз 
циркуляциясига шароит пайдо бўлади.