Past konsentratsiyali ekstraksion fosfor kislotasi asosida suspendirlangan suyuq kompleks o'G'itlar

2-BOB. QIZILQUM EKSTRAKSION FOSFOR KISLOTASI ASOSIDAGI SUSPENDIRLANGAN SUYUQ NP-O'G'ITLAR

2.1. Qizilqum fosforit koni kontsentratidan olingan fosfor kislotasini fizik-kimyoviy xususiyatlari

Fosfor kislotaning turli xil kontsentratsiyalardagi xossalari, zichlik, yopishqoqlik va elektr o'tkazuvchanligi uning eng muhim fizik xossalari hisoblanadi. Qizilqum koni kontsentratidan olingan EFKning fizik-kimyoviy xususiyatlarini o'rgangan [24] bo’lib, u tarkibiga 28,6 % P₂O₅ o'z ichiga olgan. EFK eritmalarining zichligi, yopishqoqligi, elektr o'tkazuvchanligi P₂O₅ (5-30%) har xil tarkibida va har xil haroratda (20-90 ^oC), shuningdek to’yinhan bug’ bosimning har xil qiymatlarida bu eritmalarning qaynash temperaturasi ( 280-270 mm.sm.us, yoki 37,3 × 103 - 101,3 × 103 Pa) o’rganilgan.

EFK eritmalarining zichligiga ρ_EFK toza fosfor kislotasi zichligi [25] harorat va kontsentratsiya bo'yicha tenglamalar quyidagicha tavsiflanadi: va

Bu yerda, - zichlik (kg/m³),- P₂O₅ tarkibi (mass.%),- harorat (^oC).

EFK eritmalari zichligining H₃PO₄ ning sof eritmalar zichligidan chetlanishini tavsiflovchi tenglama shaklga ega

EFK eritmalarining qaynash temperaturasiga bog'liqligini aniqlash va toza fosfor kislotasi [26] tizimdagi konsentratsiya va to’yingan bug’ bosimi haqida, shaklning tenglamalari va bu yerda, - qaynash harorati (^oC),- P2O5 tarkibi (mass.%),- tizimdagi qoldiq bosim (Pa).

EFK eritmalarining qaynash temperaturasining sof H₃PO₄ eritmalarining qaynash temperaturasidan chetlanishini tavsiflovchi tenglama quyidagi ko'rinishga ega:

EFK eritmalarining o'ziga xos elektr o'tkazuvchanligiga bog'liqligini tavsiflovchi tenglamalar va fosfor kislotasining toza eritmalari o'xshaydi:

Bu yerda - o'ziga xos elektr o'tkazuvchanligi (Om^-1 ∙ sm^-1),- P₂O₅ tarkibi (mass.%),- harorat (^OC).

EFK eritmalarining solishtirma elektr o'tkazuvchanligini H₃PO₄ sof eritmalarining solishtirma elektr o'tkazuvchanligidan chetlanishini tavsiflovchi tenglama quyidagi ko'rinishga ega:

EFK eritmalarining kinematik yopishqoqlik koeffitsienti uchun regressiya tenglamasi 25-27 ^oC harorat uchun harorat va konsentratsiyadan P₂O₅ EFK 5-25 mass.% dagi tarkibidan ko'rinadi:

Sof ortofosfor kislotasi eritmalarining kinematik yopishqoqlik koeffitsientining harorat va kontsentratsiyaga regressiya bog'liqligi tenglamasi [27] adabiyotda keltirilgan va quyidagi ko'rinishga ega:

Bu yerda - EFK kinematik yopishqoqlik koeffitsienti (m²/s), - toza ortofosfor kislotasining kinematik yopishqoqligi koeffitsienti (cPz), - harorat (^oC),- P₂O₅ tarkibi (mass.%).

EFK [28] texnik sharoitida faqat P₂O₅ kontsentratsiyasining quyi chegarasi, sulfat oltingugurt va qattiq cho'kindi miqdori tartibga solinadi. Kislota tarkibida sulfat oltingugurtdan tashqari, erigan ionlar Fe, Al, Ca, Mg va F bo'lishi mumkin. Qattiq cho'kma tarkibida esa kaltsiy sulfatlar bo'lishi mumkin, ular kislotani sovutganda cho'kadi, temir va alyuminiy fosfatlar - (Fe, Al)₃(H₃O))H₈(PO₄)₆ˑ6H₂O, kremneftoridlar Na₂SiF₆, K₂SiF₆, NaKSiF₆, chuxrovit CaSO₄AlSiF₁₃ˑ10H₂O, ralstonit (Ca, Mg) NaAIF₆·2H₂O [29]. Ammonizatsiya paytida kislota cho'kmasi tarkibidagi aralashmalar eritma ichiga o'tadi va NH₃ bilan reaksiyaga kirishadi [30].

EFK "Ammofos-Maxam" AJda digidrat usuli bilan o'rtacha tarkibida 26% P₂O₅ bo'lgan yuvilgan kuydirilgan konsentratdan ishlab chiqariladi. U qattiq fosfor o’g’itlar uchun xom ashyo bo'lib xizmat qiladi: ammofos, suprefos-NS, ammoniy sulfat fosfat, PS-Agro, boyitilgan superfosfat, ozuqa ammoniy fosfatlar. Shuningdek, SKO’ ishlab chiqarish mumkin.

Ushbu vazifa N: P₂O₅: K₂O agrokimyo uchun eng mos nisbatlar bilan suspendirlangan suyuqlik kompleksi NP- va NPK-o'g'itlarning turli xil kompozitsiyalarini ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.

Asosiy ammofos pulpasini tayyorlash uchun (pH = 4,5; 5,5; va 6,5) tarkibidagi EFK 17,17% P₂O₅, 2,2% SO₃, 0,16% CaO, 0,22% MgO, 0,39% Fe₂O₃, 0,53% Al₂O₃ zichligi 1,2 g/sm³ va gazsimon ammiak (kamida 99% NH₃) ishlatilgan.

SSKO’ olish uchun ishlatiladigan azot va kaliy komponentlarining asosiy xususiyatlari 2.1-jadvalda keltirilgan. Ammiakli selitraning B navi (kamida 34,4% N) barcha turdagi tuproqlar va ekinlar uchun ishlatiladigan asosiy azotli o'g'itdir. Unda azot nitratda ham, ammiak shaklida ham uchraydi. Ammo u yopishqoqlik xossasiga ega, ya'ni. saqlash paytida u xossasini yo'qotadi va qattiq mahsulotga monolit aylanadi. Ushbu hodisa selitradan sanoat va qishloq xo'jaligida foydalanishda katta qiyinchiliklar tug'diradi. Shuning uchun, u qoplarga qadoqlangan. Bu portlovchi va yong'inga xavfli mahsulot xisoblanadi.