Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

53.3-mashq. 
Quyidagi jadvalda berilgan birliklarning qisqa qisqa ifodasini topib 
yozing.
BIRLIKLAR
QISQA SHAKLDAGI IFODASI
Sayr-u sayohat qilmoq
aylanmoq
tabiatning “yashil qo‘rg‘oni”
echkining bolasi
yomg‘irlar fasli
tirik mavjudotlar
sayyoramizni qoq ikkiga bo‘lgan tabiiy belbog‘
insonning qanotli do‘stlari
MATNNI QISQARTIRISH

---

173
53.4-mashq. 
Quyidagi qo‘shma gaplarni sodda gaplarga aylantiring. 
Namuna:
 Har birimiz shuni unutmaylikki, biz tabiatning ongli farzandlarimiz. // Biz 
tabiatning ongli farzandlarii ekanimizni unutmaylik.
1. Odamzod tabiat ishiga aralashaversa, bir kun kelib tabiat o‘z o‘chini olmay qo‘ymaydi. 
2. Texnika va texnologiya, sanoat yuqori darajada rivojlangan XXI asrda ekologiya, 
bioxilma-xillikni asrash, tabiatni muhofaza qilish bilan bog‘liq muammolar bir mintaqa yoki 
bir mamlakatgagina emas, balki barcha qit'alarga o‘zining salbiy ta'sirini ko‘rsatmoqda. 3. 
Mutaxassislarning ta'kidlashicha, tabiatda turlarning rivoji bamisoli zanjirdek bir-biri bilan 
chambarchas bog‘langan bo‘lib, ular o‘zaro yaxlit ekotizimni tashkil etadi. 4. Hatto bir 
giyohning yo‘qolishi ham yashil olamning muvozanati buzilishiga olib kelishi ehtimoldan 
xoli emas.
53.5-mashq. 
She’rni o‘qing. Undagi qo‘shma gaplarni sodda gaplarga aylantirib, 
daftaringizga yozing. 
BAHOR KECHASI
Quyosh botib ketdi.
Bir tutam nuri
Varrak dumlariga ilashib qoldi.
Onasi yetaklab ketgan boladek,
Chumchuqlar churq-churqlab tark etdi tolni.
Hovlim o‘rtasida do‘ndiq qiz kabi
Pushti ko‘ylak kiyib turar shaftoli.
Gilos oq shoxi to‘n kiygan kuyovmi,
Egilib kelinga pichirlardi u.
To‘yni ko‘rish uchun tom tepasiga
Shoshib chiqib olgan qizlar kabi oy —
O‘rikka tirmashib, yongoqqa o‘tib,
Terak tepasida ko‘rsatdi chiroy...
Hovuzcha — kosaga bahor sharobin
Shildiratib quyar ariqchalar ham.
Ana, yulduz sanab bo‘got labida
Qo‘shnim mushugi ham kutadi yorin... 
(Shukrullo)