Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

 
 
 
15-leksiya 
 
Mavzu:
Tuberkulyoz qo‘zg‘atuvchilari.
 
Reja:
1.Tuberkulyoz qo‘zg‘atuvchisining umumiy xarakteristikasi. 
2. Tuberkulyozni laboratoriya diagnostikasi.
 
3. Qo‘llaniladigan biopreparatlar. 
 

Asosiy adabiyotlar : 
1. Kislenko V.N.,Kolichyov N.M.,Suvorina O.S. Chastnaya veterinarnaya mikrobiolo
giya i immunologiya. Chast 3. Chastnaya mikrobiologiya.M.KolosS, 2007.S.126-134. 
2. Kislenko V.N. Praktikum po veterinarnoy mikrobiologii i immunologii. M. KolosS, 
2005 g. S.190-197. 
3. Yemelyanenko P.A i dr. Veterinarnaya mikrobiologiya. M.. Kolos,1982 S. 245-253.
Qo‟shimcha adabiyotlar :
1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya. M. 2008
g. S.451-466. 
2. Kostenko T.S. i dr. Praktikum po veterinarnoy mikrobiologiii i immunologii. M.,
1989. S.218-227.
 
Tayanch iboralar:
mikobakteriya turlari, xarakterli tuberkulalar, elektiv oziq 
muhitlar, Gon, Alikayev usullari, mikobakteriyalar tipizasiyasi, allergik diagnoz, 
serologik tekshirish usullari, yakuniy diagnoz. 

---

61 
Oziqa muhitida uzun iplar hosil qilib o‘sadigan mikroorganizmlar 
mikobakteriya 
lar
deyiladi. Bu iplarning uchlarida kolbasimon shishish paydo bo‘ladi, bazan iplar 
shoxlanib ketadi. Mikroskopda ko‘rganda kultura mog‘or zamburug‘i miseliysiga 
o‘xshaydi va bu belgi ularni aktinomisetlarga yaqinlashtiradi. 
Mikobakteriyalar tabiatda ko‘p tarqalgan, ularning patogen va saprofit turlari
uchraydi. Saprofitlari tuproq, suv havzalari, tezak, sut, o‘tlarda yashaydi. Potogenlari – 
asosan tuberkulyoz mikobakteriyasi odam va hayvonlarda kasallik chaqiradi. 
Odamlarda moxov qo‘zg‘atuvchisi, yirik shoxli hayvonlarda paratuberkulyoz 
qo‘zg‘atuvchilari ham mikobakteriyalarga kiradi. 
Tuberkulyoz qo‘zg‘atuvchilari
Actinomycetales
qatoriga, 
Mycobacteriaceae
oilasiga, 
Micobactyerium
avlodiga kiradi. Barcha mikobakteriyalar ba‘zi hollarda odam 
yoki boshqa tur hayvonlariga migrasiya qilib, kasallik chaqirishi mumkin. 
Tuberkulyoz qo‘zg‘atuvchisini 1882-yilda R.Kox ochgan va 
Micobactyerium
tubyerculosis
deb nomlagan. Keyinchalik mikobakteriyalar beshta turga bulingan: 
1.
M.tuberculosis
– odam tuberkulyozi qo‘zg‘atuvchisi. (maymun, uy hayvonlari 
da ham uchraydi); 
2
. M.bovis
– qoramol tuberkulyozi qo‘zg‘atuvchisi (odamda ham uchraydi); 
3. 
M.avium
– parranda tuberkulyozi qo‘zg‘atuvchisi (cho‘chqa va qora mollarda 
ham uchraydi); 
4. 
M.murium
- sichqon tuberkulyozi qo‘zg‘atuvchisi;
5. 
M.poykilothermorum
- sovuqqonlilar tuberkulyozi qo‘zg‘atuvchisi;
Tuberkulyoz 
– odamlar, sut emizuvchi hayvonlar va parrandalarning surunkali 
yuqumli kasalligi bo‘lib, zararlangan organ va to‘qimalarda o‘ziga xos tugunlar 
(tuberkulalar) hosil bo‘lishi bilan xarakterlanadi.