Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari.
Mikrob ko‘p hollarda ingichka, 
to‘g‘ri yoki yengil egilgan shakldagi, uchlari qayrilgan, uzunligi 0,8 – 5,5 mkm, eni 0,2 
– 0,6 mkm tayoqchalardir. Ularning o‘lchamlari doimiy emas. U bakteriya turiga, oziqa 
muhit, o‘sish sharoitiga va h.k. larga bog‘liq ravishda o‘zgarib turadi. 
M.tuberculosis
ga 
nisbatan 
M.bovis
kalta va yo‘g‘on bo‘ladi, hayvon to‘qimalarida, oziqa muhitida 
o‘sganiga nisbatan mikobakteriyalar uzunchoqroq bo‘ladi. Bakteriya sitoplazmasida 
shakli va o‘lchami har xil donachalari bor. Surtmalarda bittadan yoki guruh bo‘lib 
joylashadi. Mikobakteriya tayoqchalari harakatsiz, spora va kapsula hosil qilmaydi. 
Kislota, ishqor va spirtga chidamli. Grammusbat.
Fontes 1910 y. tuberkulyoz mikobakteriyalarining filtrlanuvchi shaklini aniqladi. 
L
-shaklli mikobakteriyalar 1945 yilda 
Alexcander-Jackson
tomonidan ifodalangan. Ular 
fazli-kontrastli mikroskopiyada mayda donachalar yoki har xil o‘lchamdagi sharsimon 
tanachalar shaklida ko‘rinadi Mikobakteriyalar Sil Nilsen usulida bo‘yaladi:
1.Olovda fiksasiya qilingan surtmaga filtr qog‘ozi ustidan karbolli Sil fuksini 
bo‘yog‘i quyiladi. Bug‘ hosil bo‘lguncha qizdiriladi, 2- 3 daqiqadan keyin surtma 
sovugach qog‘oz olib tashlanib suv bilan yuviladi; 
2. 5 -10 % li sulfat kislotasi bilan 3 - 5 soniya davomida rangsizlantiriladi. 
3. Suv bilan yuviladi. 4. 96
o
spirt bilan 3 - 5 sekund qo‘shimcha rangsizlantiriladi. 
5. Yana suv bilan yuviladi. 6. 3-5 daqiqa Leffler metilen ko‘ki yoki 1:1000 malaxit 
ko‘ki bilan bo‘yaladi. 7. Preparat suvda yuvilib, havoda quritiladi. 

---

62 
Mikroskopiya – tuberkulyoz tayoqchalari qizil rangda bo‘ladi.
Qobig‘ining gidrofobligi tufayli mikobakteriyalarni Gram usulida bo‘yash uchun 
o‘zgartirilgan Gramm-Mux usulidan foydalaniladi. Surtmalar karbolli metilviolet bilan 
bug‘ hosil bo‘lguncha qizdiriladi. Bo‘yoqni to‘kib tashlab, ustiga Lyugol eritmasi 
quyiladi. Keyin uni navbati bilan rangsizlantiriladi- 5% azot kislotasi, 3% li xlorid 
kislota, aseton va alkogol aralashmasi bilan. Nihoyat, safranin yoki suyultirilgan fuksin 
bilan qo‘shimcha bo‘yaladi. Mikroskopda qizil fonda ko‘k mikobakteriyalar ko‘rinadi. 
Hozirgi vaqtda immunofluoressent usuli qo‘llaniladi.