O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

«Turistik mahsulot va xizmatlarning to’g’ridan yoki turizm 
vositalari yordamida mahalliy, mintaqaviy, milliy va xalqaro rejada, 
ishlab chiqaruvchidan keyin iste’molchi bo’lgan turistga oqimi va 
yangi turistik iste’mol ehtiyojlari va takliflarining yaratilishi bilan 
bog’liq faoliyatlarning yig’indisidir». 
Bunga ko’ra: 
4. 
Turizm marketingi, turistik ehtiyojlarini qarshilaydigan mahsulot va 
xizmatlarning turistga taqdim etilishi va sotilishi bilan bog’liq 
harakatlardir. Mehmonxonalarning maqsadi foyda olish bilan birga 
xaridorlarning ehtiyojlarini qarshilash va ularni mamnun etishdir. 
Marketing uzluksiz davom etuvchi bir jarayondir.
5. 
Turistik mahsulot va xizmatlar turistga to’g’ridan to’g’ri ishlab 
chiqaruvchi turistik korxonalar tomonidan yoki vositachi firmalar, 
sayohat byurolari yoki turoperatorlar tomonidan sotila olinadi.
6. 
Turizm marketingida turistlarning yangi ehtiyojlarining davomli 
izlanishi va o’rganilishi keraklidir. Sayyohning ehtiyojlari birinchi rejada 
tutiladi. 
Boshqa bir mahsulot yoki xizmatlarga ko’ra turizmning ahamiyatli 
xususiyatlar tashishi, marketingning bu sohada qo’llanishini juda kerakli 
holga keltirgandir. Turizm mahsuloti, boshqa tovar va xizmatlardan farqli 
bo’laroq boshqa muassasalarga qaraganda tugallanuvchi bir aralash 
mahsulot xususiyatiga egadir. Turistik mahsulotga qarshi bo’lgan turistik 
talab ham ijtimoiy va siyosiy o’zgarishlarga qarshi e’tiborli bo’lib katta 

---

bir elastiklik ko’rsatadi. Turizm taklifining tashinilmaydigan 
(mehmonxona) xususiyatda bo’lishi, turistik xizmatlarning joyida 
tugatilishi 
natijasini 
tug’dirmoqtadir. Turizm mavsumi oxirida 
mehmonxona, tayyoragox va boshqa ba’zi vositalarni boshqa bir 
mintaqaga tashish imkoni yo’qdir. Turizm marketingiga bog’liq 
harakatlarning maqsadlarini asosiy marketing maqsadlariga mos qilib 3 ta 
guruhda jamlash mumkindir:
a) Mavjud bozorni saqlash, boshqa bir ifoda bilan korxonaga yoki 
mamlakatga yo’naltirilgan turizm talabini eng kamida bir xil darajada 
to’tish. 
B) Bozordagi potentsial talabni harakatchan talab shakliga aylantirish, 
ya’ni turizmga qatnashadigan imkoniyatlarga ega bo’lgan, faqat buni 
haligacha ro’yobga chiqarolmagan tashkilotlarni turizmga jalb qilish.
V) YAngi bozorlar yaratish, oldindan bilinmagan, o’rganilmagan yoki
keraklicha qiymatlantirilmagan bozorlarga kirish, boshqa korxonalarga 
yoki mamlakatlarga yo’naltirilgan turistik talabni jalb qilib turistik 
mahsulotlarni sotish sohasini kengaytirishdir.