Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

топшириқлар, 
тестлар, шунингдек, тез айтиш, топишмоқ, шеър ва бошқотирмалар ҳам жой олади: 
REDISKA
Rediska yeyishli poliz ekini bo‘lib, shoir Anvar Obidjon sholg‘om tilidan uni shunday ta’riflaydi: 
Popuk bargli 
Boshim bor. 
Vazmingina
Toshim bor. 
Dumi uzun
Rediska –
Menga 
Kenjatoy uka.
(A.Obidjon. “O‘g‘irlangan pahlavon”). [M.A’zam, 2016: 143] 
Маълумки, бола тафаккурининг ривожланишида унинг йирик ва майда моторикаси, хусусан, 
нутқ, мулоқот, ўқиш ва ёзиш кўникмаларининг ўсишида қўл панжасининг майда моторикасининг 
ривожланиши муҳим рол ўйнайди. Инсон бармоқлар орқали ахборот олади. “Қўл бармоқчалари 
моторикасининг ривожланиши қуйидаги ҳолатларни юзага келтиради: – тафаккурнинг 
ривожланиши; – ҳаракат координациясининг ривожланиши; – хотира ва диққатнинг 
ривожланиши; – ёзиш кўникмаларининг шаклланиши; – нутқнинг ривожланиши” [Ўринбаева, 
2018: 8].
Демак, мактабгача ёшдаги болалар луғати қуйидаги белгиларга эгалиги билан 
характерланади: 
1.
ҳажман ихчам бўлади; 
2.
сўзлиги, асосан, мавзувий тартибга кўра жойлаштирилади; 

---

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
232 
3.
луғат мақолалар тузилишига кўра содда ва ихчам бўлиб, унда бола учун тушунарли ва 
изоҳ учун энг зарур сўзларгина иштирок этади, лексикографик символикага кам йўл 
қўйилади; 
4.
болалар адабиётларига қўйиладиган махсус полиграфик талабларга жавоб беради; 
5.
луғат микроқурилмасидан қўл моторикасини ривожлантиришга қаратилган турли 
топшириқлар, тестлар, шунингдек, тез айтиш, топишмоқ, шеър ва бошқотирмалар ҳам 
жой олади. 
Хулоса сифатида айтиш мумкинки, мактабгача ёшдаги болалар луғати ҳажман ихчам 
бўлиши, сўзлиги, асосан, мавзувий тартибга кўра жойлаштирилиши, луғат мақолалар тузилишига 
кўра содда ва ихчам бўлиб, унда бола учун тушунарли ва изоҳ учун энг зарур сўзларгина иштирок 
этади, лексикографик символикага кам йўл қўйилиши, болалар адабиётларига қўйиладиган махсус 
полиграфик талабларга жавоб бериши, луғат микроқурилмасидан қўл моторикасини 
ривожлантиришга қаратилган турли топшириқлар, тестлар, шунингдек, тез айтиш, топишмоқ, 
шеър ва бошқотирмалар ҳам жой олиши билан характерланди.