Сборник докладов республиканской научно-методической конференции вопросы применения современных систем и технологий

 
- бир абонентнинг алоқа сеанслари бошқаларига қаршилик қилмаслиги 
ѐки халақит бермаслиги шарт;
 
- тез ва ихчам тизимни масштаблаштириш имконияти бўлиш лозим;
 
- сифатли мультимедиа алоқасини ТСР/IР тармоғи орқали ўрнатиш ҳар 
бир абонентга тегишли 350-400 кбит/с тезликдаги каналлар ажратилиш шарт. 
 
Умумий медиатаълим алоқа тизимининг у ѐки бу вариантининг танлови 
қўпинча телекоммуникация инфраструктураси ва ҳал этилаѐтган масалалар, 
ҳамда керакли молиявий ресурслар борлигига боғлиқдир.
 
Амалиѐт шуни кўрсатмоқдаки, медиатаълим воситалари асосида 
талабаларни ўқитиш икки баробар унумли ва вактдан ютиш мумкин. 
Медиатаълим воситалари асосида билим олишда 30% гача вактни тежаш 

---

358 
мумкин бўлиб, олинган билимлар эса хотирада узоқ муддат сақланиб колади. 
Агар ўқувчилар берилаѐтган материалларни кўриш асосида қабул қилса, 
ахборотни хотирада сақлаш 25-30% ошади. Бунга қўшимча сифатида ўқув 
материаллари аудио, видео ва графика кўринишда мужассамлашган ҳолда 
берилса, материалларни хотирада сақлаб қолиш 75-80% ортади. Олинган 
билимлар талабалар хотирасида узоқ сақланиб, керак бўлганда амалиѐтда 
қўллаш имкониятига эришилади.
RAQAMLI IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISHDA YUQORI 
MALAKALI KADRLARNI RAQAMLI KOMPETENTLIGINI
INNAVATSION USULLARINI QO„LLASH ORQALI RIVOJLANTIRISH 
 
Hamrayeva G.R., TATU 
Jahon ta'lim tizimidagi islohatlar hamda qadriyatlarining o‗zgarishi ta'lim 
jarayonidagi innavatsion yondashuv va texnologiyalarini faol joriy etishni taqozo 
etmoqda. Ta'lim jarayonida tadbiq etilayotgan innovatsiyalar samarasi talabalarning 
kasbiy faoliyat ijodkorligi xarakteri va uning rivojlanish darajasiga bevosita bog‗liq. 
Sarbon deklaratsiyasi (Sorbonne Delaration), Ta'lim barcha uchun (yeduation For 
All(EFA)), Ming yillik rivojlanish maqsadlari (Millennium Development Goals 
(MDGs)), Jahon ta'lim forumi (World Eduation Forum) va Lissabon Konvensiyalari 
kompetentli yondoshuv asosida malakali ijodkor kadrlarni tayyorlashni yo‗nalishini 
belgilashda muhim ahamiyat kasb etishi haqida keltirib o'tilgan. Xususan, Bolonya 
jarayoni doirasida o‗qitishning faol va interfaol shakllari variantivligini ta'minlash, 
kompetentli yondoshuv asosida kasb ta'lim yo‗nalishi talabalarini raqamli 
kompetentligini multimediali loyihalash asosida rivojlantirish muammosini tadqiq 
etish dolzarb hisoblanadi. 
―Raqamli O‗zbekiston—2030‖ strategiyasini tasdiqlash va uni samarali 
amalga oshirish chora-tadbirlari to‗g‗risida, O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 
2020 yil 5 oktyabrdagi PF-6079-son qaroriga asoslanib, yurtimizda oliy ta'lim 
tizimini rivojlantirishning hozirgi bosqichi mazmuni va metodikasiga, uning 
samaradorligini oshirishga sifat jihatdan yangi talablar qo‗ymoqda. Shu talablardan 
kelib chiqqan holda yurtimizning ijtimoiy-iqtisodiy va raqamli iqtisodiyotini 
rivojlanishning ustuvor yo‗nalishlariga hamda xalqaro standartlar talablariga mos 
keladigan ta'lim tizimini yaratish bo‗yicha keng ko‗lamli ishlar amalga oshirilmoqda. 

---

359 
O‗zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar 
strategiyasida ―Uzluksiz ta'lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta'lim 
imkoniyatlarini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga muvofiq yuqori 
malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish‖ muhum ustivor vazifa sifatida 
belgilandi. Shu nuqtai nazardan, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish muhitida oliy 
ta'lim muassasalari ta'lim sifatini oshirish, talabalarning kasbiy ijodkorligini 
rivojlantirish texnologiyalarini takomillashtirish va mustaqil o‗qib o‗rganishlari 
uchun pedagogik shart sharoitlar hamda zamonaviy axborot texnologiyalari muhitini 
bilan ta'minlash dolzarb masala hisoblanadi. 
Mazkur vazifalarga yechim topish va ijrosini ta'minlash maqsadida oliy ta'lim 
muassasalarida tahsil olayotgan talabalar raqamli kompetentligini multimedia 
texnologiyalari asosida loyihalashni rivojlantirish samarali natija beradi.
Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishda yuqori malakali kadrlarni tayyorlash 
jarayonini axborotlashtirish sharoitida talabalarni raqamli kompetentligini oshirish 
muammosi bo‗yicha ilmiy izlanishlarning tahlili, hamda shaxsiy ish tajribamizni 
umumlashtirish asosida quyidagi ziddiyatlar borligi aniqlandi: 
- talabalarning raqamli kompitentligini multimediali loyihalash asosida 
rivojlantirishning holati bilan mutaxassislik fanlarini o‗qitish tizimiga bag‗ishlangan 
mavzularning mazmuni o‗rtasida; 
- talabalarning raqamli kompetentligi va multimediali loyihalash usuli bo‗yicha 
qo‗yilgan zamonaviy talablar shuningdek, kasb ta'limi yo‗nalishi talabalariga 
mutaxassislik fanini o‗qitishda ushbu kompetenlikni rivojlantirish holati o‗rtasida.
- talabalarning raqamli kompetentligi va multimediali loyihalash usuli asosida 
vazifalar berish va qabul qilish, baholash tizimi o‗rtasida. 
Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishda yuqori malakali kadrlarni tayyorlash, 
talabalar raqamli kompetentligini multimedia texnologiyalari asosida loyihalashni 
amalga oshirishning asosiy maqsadi, talabalarning kasbiy salohiyatini va axboriy 
madaniyatini shakllantirish bo‗lib, zamonaviy axborot texnologiyalari, raqamli 
hamda keng formatli telekommunikatsiya aloqa vositalari, Internet tizimini tadbiq 
etish, o‗zlashtirish va yanada rivojlantirish, zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarining qo‗llash sohalari va imkoniyatlari bilan tanishtirish, kerakli 
ma'lumotlarni zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari yordamida izlash, 
saqlash va qayta ishlashga qaratiladi. 
- kasb ta'limi yo‗nalishi talabalarning raqamli kompetentligini multimediali 
loyihalash asosida rivojlantirish; 

---

360 
- kasb ta'limi yo‗nalishi talabalarning raqamli kompetentligini multimediali 
loyihalash asosida rivojlantirish bosqichlarini metodlar qo‗llash orqali ishlab 
chiqiladi; 
- oliy ta'lim muassasasi kasb ta'limi yo‗nalishi talabalarining raqamli 
kopetentligini multimediali loyihalash asosida kasbiy faoliyatga tayyorlash 
bosqichlari ishlab chiqiladi;
- kasb ta'limi yo‗nalishi talabalarining raqamli kompetentligini rivojlanishini 
ta'minlab beruvchi o‗quv uslubiy ta'minotini takomillashtiriladi, baholash mezonlarini 
imkoniyatlari ochib beriladi. 
Xulosa qilib aytganda, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishda yuqori malakali
kadrlarni tayyorlashning zamonaviy innavatsion usullarini qo‗llash, talabalari 
raqamli kompetentligini multimedia loyihalash asosida rivojlantirish
, bo‗lajak 
mutaxassislarning fikrlash qobilyatini rivojlantiradi, mustaqil faoliyat olib borishida 
samarali natija beradi.