Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

bolamning otasi, bolamning 

---

662 
onasi
 
birikmashakllari tarkibidagi qaratuvchining tushirilishi (ellipslanishi) natijasida 
yuzaga kelgan. 
 
O‘tkir Hoshimov o‘z asarlarida undash va kirish so‘zlardan o‘rinli foydalangan. 
Uning hikoyalarida kirish so‘zlar ham gapning ta’sirchanligi, ma’nodorligini oshirib 
kelgan.
Kirish 
bo‘lak 
o‘zi 
qo‘shiluvchi 
gapshakl 
anglatayotgan 
fikrga 
so‘zlovchining turli aqliy va hissiy munosabatini bildiradi; o‘zi qo‘shilayotgan 
gapshaklga bir butun holda taalluqli bo‘ladi, odatda gapshakldan oldin joylashadi, 
shunga ko‘ra asli kirish deb emas, kirishish deb nomlanishi to‘g‘riroq. 
Kirish 
bo‘lak 
vazifasida 
kelgan 
birlikning 
gapshaklning 
qayerida 
o‘rinlashishi asosan erkin: ichida ham, oxirida ham kelaveradi. Ayrim birliklarda esa 
bog‘liqlik 
mavjud: 
faqat 
gapshaklning 
oldida 
yoki 
oxirida 
keladi, 
masalan, shekilli modali gapshaklning oxirida keladi. 
Kirish bo‘lak laksemashakl bilan ham, birikmashakl bilan ham (hatto 
gapshakl bilan ham) ifodalanadi. Modal birliklar kirish bo‘lak vazifasiga xoslangan. 
Boshqa 
turkum 
leksemashakllarining 
kirish 
bo‘lak 
bo‘lib 
kelishi 
- 
ikkilamchi vazifa. Kirish bo‘lak vazifasida turlicha shakllangan birikmashakllar, hatto 
gapshakllar ham ishlatiladi
Kirish bo‘lak bilan quyidagi ma’nolar bildiriladi: 
1. So‘zlovchining anglatilayotgan fikrga ishonch darajasini ifodalaydi. Bu 
vazifada asosan modal birliklar, qisman boshqa turkumlarning birliklari, jumladan, 
sifat keladi: 
“–Hammasi to‘g‘ri, – dedi do‘stim xarsangtosh ustida yulduzlar