56
Berlin dekretini imzoladi. Bu dekret Fransiyaga bo'ysundirilgan davlatlarning
Angliya bilan savdo qilishini ta'qiqladi. Angliyani qo'shin bilan olish umidi
puchga chiqqan Napoleon uni iqtisodiy jihatdan bo'g'ib qo'yishga qaror qildi. 1807
yilda Napoleon Angliya portlariga va mustamlakalariga kirgan betaraf
mamlakalarning kemalarini tutib ola boshladi;Berlinda kontinental blokada e'lon
qilgan Napoleon, endi qo'shinlarini Sharqiy Prussiyadagi rus qo'shinlari ustiga
yo'naltirdi. 1807 yilning 14 iyunida Fridlandda rus qo'shini tor-mor etildi. Rossiya
1804 yildan buyon Eron bilan, 1806 yildan esa Turkiya bilan urush olib
borayotgan bo'lib, qiyin ahvolga tushib qoldi va Napoleon bilan bitim tuzishga
kirishdi. 1807 yil 7 iyulda Tilzitda Aleksandr 1 va Napoleon sulh, ittifoqchilik
to'g'risida shartnoma imzoladilar. Unga ko'ra Fransiya G'arbiy Yevropada erkin
harakat qilish huquqini qo'lga kiritdi. Polsha yerlari (Sileziyadan tashqari)
Prussiyadan tortib olinib Fransiyaga tobe bo'lgan Varshava gersogligi tuzildi.
Rossiya kontinental blokadaga qo'shilish majburiyatini oldi. Napoleon
Turkiyaning Yevropadagi provinsiyalarini va Shvetsiyani egallashida Aleksandr I
ga qarshi emasligini ma'lum qildi.1807 yil Napoleon Portugaliyani kontinental
blokadaga qo'shilishini so'radi, biroq,bunga rad javobini oldi. Shunda u Ispaniya
orqali fransuz qo'shinlarini Portugaliyagakiritdi. Angliyaning yordami bilan
portugallar fransuz qo'shinini tor-mor etdilar. Shundanso'ng katta miqdordagi
fransuz
qo'shinlari
Ispaniyaga
kiritildi
va
Jezef
Bonapart
Ispaniya
taxtiga o'tirdi. Ispaniyada fransuzlarga qarshi milliy ozodlik urushi boshlanib
ketdi.Fransiya hududidan Ispaniyaga yangidan harbiy kuchlar keltirildi. 1807 yil
oktyabrida Ilrfurtdagi muzokalardan so'ng Aleksandr 1 Napoleonga uning
Avstriyaga qarshi urushida iltifoqchisi bo'lishga rozi bo'ldi. Biroq, amalda jiddiy
harbiyharakatlarni
olib
bormadi.1810
yildan
boshlab
Rossiya-Fransiya
munosabatlari tez yomonlasha boshladi. Napoleon Turkiya va Eronni Rossiyaga
qarshi urushni davom ettirishga da'vat etdi. Kontinental blokada rus
pomeshchiklari va savdogarlarini xonavayron qildi. Napoleon 1810 yil
Fransiyaning Rossiyaga kiritilayotgan zebi-ziynat buyumlariga bojxona
to'lovlarini
oshirilganidan
va
Rossiyaga
ingliz
mahsulotlarini
erkin
kiritalayotganidan norozi edi. Rossiya-Fransiya munosabatlariga Napoleonning
Varshava gersogligidagi Rossiyaga qarshi platsdarm va Fransiyaning ittifoqchisi
sifatida foydalanayotganligi ham sabab bo'Idi.1812
yilda
Rossiya-Turkiya
bilan Buxarestda sulh shartnomasini imzoladi. Buxarestsulhi Rossiya
diplomatiyasining katta yutug'i edi. Unga ko'ra Bessarabiya Rossiyagaberildi.
Turkiya va Rossiya Fransiyaga qarshi birgalikda harakat qilishga kelishib
oldi.Shunday qilib Rossiya va Fransiya o'rtasida urush yetildi.Napoleon Rossiyaga
hujum qilish uchun 640 ming kishiiik qoshin tayyorladi. Rossiya armiyasi unga
qarsgi 230 ming kishilik konlingentini qo'ydi.24 iyun 1812 yilda Napoleon Neman
daryosi orqali Rossiyaga hujum qildi. Dastlabki yirik jang Smolenskda, 7
sentyabrda esa Moskva yaqinidagi Borodino qishlogida bo'lib o'tdi. Borodino
jangi har ikkala tomon uchun ham katta yo'qotishlar bilan tugadi. Fransuzlar 135
ming kishilik qo'shindan 60 ming, ruslar 320 mingdan 40 minggan ko'proq qurbon
berdilar. Kutuzov qo'mondonligidagi rus armiyasining strategiya va taktikasi,
Do'stlaringiz bilan baham: