Tijorat banklari faoliyati tahlili indd

4-BOB. TIJORAT BANKLARI KREDIT FAOLIYATI 
TAHLILI
4.1. Kredit mablag‘lari harakati tahlili.
4.2. Kreditning ta’minlanganligi tahlili.
4.3. Berilgan kreditlarning qaytariluvchanligi tahlili.
4.1. Kredit mablag‘lari harakati tahlili
Tijorat bankining kredit faoliyati tahlil qilinganda das-
taval uning kredit siyosati o‘rganilmog‘i maqsadga muvo-
fiqdir. Harakatdagi qoidalarga muvofiq har bir tijorat ban-
ki har yili 1-fevralga qadar bankning kuzatuv kengashi-
da ko‘rib chiqib tasdiqlanadigan kredit siyosatini Marka-
ziy bankka taqdim etmog‘i lozim. Bankning kredit siyo-
satini shakllantirishda asosiy maqsad, uning daromadlarini 
oshirish bilan birga bank kreditlari va omonatchilari man-
faatlarini himoya lash, bank aksionerlariga to‘lanadigan di-
videntlar ulushini ko‘paytirish hamda ushbu maqsadlarga 
erishish uchun kredit operatsiyalari bo‘yicha risklarni sa-
marali boshqarishdan iborat. Shuning uchun ham har bir 
tijorat bankining kredit siyosati kredit faoliyatining sama-
radorligi darajasi hamda uning umumiy faoliyati baholarini 
o‘zida to‘liq aks ettirmog‘i lozim. 
Kredit siyosati tahlili natijalarida Bank boshqaruvi to-
monidan kredit faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish, kredit port-
felini samarali boshqarish hamda riskdan xoli bo‘lgan kre-
ditlash metodlaridan foydalanish imkoniyatlari yaratilmog‘i 
lozim.
Kredit siyosatini shakllantirishda, albatta, o‘tgan yillarda 

---

66
kredit faoliyati tahlili natijalaridan to‘liq foydalanilishi za-
rur, chunki o‘tgan yillarda yo‘l qo‘yilgan xato va kamchi-
liklar takrorlanmasligi talab etiladi.
Tijorat banklarining kredit faoliyati tahlil qilinganda qu-
yidagi yo‘nalishlarga e’tibor qaratilishi talab etiladi:
□
Kredit mablag‘larining tahlil davridagi harakati.
□
Kredit portfelining diversifikatsiyasi, ya’ni uning iqti-
sodiyot tarmoqlariga taqsimlanishi holati.
□
Kreditning qaytaruvchanligini baholash.
□
Kreditning maqsadli ishlatilishi va ta’minotini baho-
lash.
□
Muammoli kreditlarning mavjudligi va ular bilan ish-
lash darajasi.
□
Kreditlarning samaradorligi.
Kredit mablag‘lari harakati tahlili bank kreditlari to‘g‘-
risidagi moliyaviy hisobot hamda kredit portfeli ma’lumot-
lari asosida amalga oshiriladi. Ushbu tahlil natijasida umu-
miy kreditlar qoldig‘i yangidan berilgan kreditlar ulushi, 
kre dit hisob raqamlari bo‘yicha debet va kredit aylanma-
lari, hisobot davrida qaytarilgan kreditlar foizi, hisobot dav-
rida kredit qo‘yilmalarining o‘sishi, kreditlar bo‘yicha yo‘-
qotilishi mumkin bo‘lgan mablag‘larni qoplash zaxirasining 
yetarliligi, muddati uzaytirilgan kreditlar ulushi kabi masa-
lalar o‘rganiladi.
4.1-jadval ma’lumotlariga ko‘ra, bankning kredit qo‘yil-
ma lari yil davomida 3923 mln so‘mga, ya’ni 20,1 foizga 
o‘sgan. Buning asosiy sababi hisobot davrida yangidan be-
rilgan kreditlar miqdori yil davomida qaytarilgan kreditlar 
hajmidan ko‘p bo‘lgan, lekin undirilmagan kreditlar va za-
xiralar miqdorining ta’siri hisobga olinganda yil oxiridagi 
kreditlar qoldig‘i 21641 mln so‘mni tashkil etgan.

---

67
4.1-jadval