Резервная копия Монография Адилбекова cdr

Rasm 8. Soch kutikulasi: a – odam, b – hayvon (I.A.Kontsevich (1988) bo‘yicha). 
bo‘lmaydi. Hayvon sochining o‘zagining strukturasini bir necha qator uzunasiga va 
bo‘ylamasiga joylashgan turli shakl hamda o‘lchamdagi hujayralardan tuzilgan; 
qalinligi ko‘pchilik sochlarda yaxshi ko‘rinib, 
9
/
10
gacha bo‘lgan qismini egallashi 
mumkin; soch uzunligi bo‘yicha odatda, uzliksiz qayishsimon qo‘rinishda bo‘lib, 
faqat uchi yoki ildizi uzlukli bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha qalinligi bir tekisda 
bo‘ladi, 0,011-0,012 mm qalinlikdagi sochlarda ham o‘zak uchraydi. 

---

85 
Odamda po‘stloq qavati sochning ko‘p qismini tashkil etadi; pigment bir 
tekisda yoki kutikulaga yaqin (sarg‘ish-malla sochlarda markaziy joylashgan 
bo‘lishi mumkin) joylashadi; pigment donasi kichik yoki o‘rta o‘lchamli bo‘lishi 
mumkin; pigmentoforlar kichik va o‘rtacha bo‘lishi mumkin. Hayvonda po‘stloq 
qavati sochning kam qismini tashkil etadi; pigment markaziy joylashadi (pigment 
halqasimon joylashgan bo‘lishi mumkin); pigment donalari va pigmentoforlar yirik 
bo‘ladi. 
Odamga tegishli soch kutikulasining optik chekkasi tekis bo‘lib, tishchalarini 
biroz farqlash mumkin, kutikula hujayralari kichik, bir-biriga maxkam yopishgan 
bo‘ladi; tishchalari yaqinlashgan yoki har xil masofoda yaqinlashgan. Hayvonga 
tegishli soch kutikulasining optik chekkasi notekis, tishchalari yaxshi ko‘rinadi, 
ba’zan arrasimon ko‘rinishda va tishchalar uzoqlashgan bo‘ladi. 
Odam sochining kutikula surati murakkab, chiziqlari ba’zan yaqinlashgan, 
ba’zan uzoqlashgan, sirtmoqsimon, zigzagsimon shakl hosil qiladi; hujayralar 
erkin uchining tishsimonligi kam bilinarli, kichik va surat ko‘rinishi kuchsiz 
ifodalangan bo‘ladi (rasm 9). 
Rasm 9. Odam (a) va hayvon (b) sochining tuzilishi (I.A.Kontsevich (1988) bo‘yicha). 
 
Hayvon tegishli soch kutikulasining surati
oddiy, chiziqlari bir-biridan uzoqda 
joylashgan, ba’zan qarag‘ay g‘o‘ddasi kabi o‘ziga xos ko‘rinish hosil qiladi; 
chiziqlari yirik tishsimon; to‘lqinsimonlik kuchsiz namoyon bo‘lgan va kutikula 
surati soch uzunligi bo‘yicha o‘zgargan bo‘ladi.
Kutikulada hujayralarning joylashuvini o‘ziga xosligiga, o‘zakning tuzilishiga 

---

86 
qarab bir hayvonning sochi boshqa hayvonning sochiga o‘xshamasligi, sochni 
qaysi hayvonga taalluqligi aniqlanadi.