Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Paramaecium, Amoeba)
katodqa, basqalan (
Cryptomonas, Polytom a)
anodqa hareket ece, 
ushinsbi gruppa organizmler perpendikulyar tarepke, kushli elektr 
maydanma qarap (
Spirostomum
) hareket etedi. Bazibir turler keri 
elektrodlarga qarap hareket etse (
Australorbis glabratus),
kopshilik teniz baliqlannda qolayli elektrotaksis qasiyetleri bar.
Suw organizmleri orientaciya qihwmda ozleri shigaratugm 
elektr impulslarman paydalanadi, maselen, daryalar ham koller 
tubinde jasaytugm suw pili atli baliq (
M ormyrys kannume)
sekundma 30 ga jaqm elektr impulsm shigarip, llayda jaylasqan 
aziqliq haywanlardi kormesten tawip, olar menen awqatlanadi. 
Olardagi biomexanizm 50 sm radius atirapmda orientaciya etiwge 
imkan beredi. Ayinm jilan baliqlar 1 minutta 65 ten 1000 ga 
shekem elektr impuislarm shigaradi. Jiizip juriwshi gimnarx 
(Gumnarghus niloticus)
sekundma 300 impuls jiberedi. Ayinm 
organizmlerdin basi atirapmda magnit maydam payda boladi ham 
haywanlar sol arqali ozlerinin qay jerde ekenligin bildiredi. 
Magnit maydanlarma 
suw 
otlan 
(Volvox),
mollyuskalar 
(Nassartius)
jaqsi orientaciya etedi.
. 139

---

Suwdin tigizligi ham basimi. Tabiyiy suwlardm salistirma 
awirhgi ondagi erigen zatlardin mugdan ham temperaturasi 
menen amqlanadi. Suwda duzlardm mugdan artip banwi menen 
omn salistirma awirhgi 1,347 g/sm3 qa jetiwi mumkin.
Suw tigizliginin temperaturaga baylanishhgi tomendegishe:
Temperatura, °C 
0 
4 
10 
20 
30
Tigizhq, g/sm3 
0,99986 1,00000 0,99972 0,99823 0,99567
Distillengen suwdm +40°C ta tigizligi 1 g/sm3 qa, tabiyiy 
suwlardm tigizligi bolsa, 1,35 g/sm3 qa ten. Ekologiyahq faktor 
sipatmda suwdm tigizligi, onm organizmlerge tasiri basim menen 
baylanisli. Shor suwlarda terenlik 10,3 m ham teniz suwinin 
terenligi 9,986 m ge artiwi menen temperatura 4°C, basim 1 
atmosferaga artip baradi. Okeanmn ulken terenliklerinde basim 
1000 atm. ga banwi mumkin.
Malim boliwmsha, suwdm tigizligi hawamn tigizligma 
qaraganda 800 ese joqari. Suw osimlikleri ham haywanlarda 
evolyucion rawajlaniw processinde jiida kop turli diiziliwler 
payda bolgan bolip, olar organizmlerdin suwga batiwin tezlestirip, 
yaki 
paseytirip 
tunwma 
imkan 
beredi. 
Maselen, 
suw 
osimliklerinde mexanikahq toqimanm joqligi yaki juda nazik 
rawajlanganligi sebepli, olar iyiliwshen bolsa