Lekciya -2: Ideal gazlardıń ıssılıq siyimliligi Íssılıq sıyımlılıǵı. Gazler ıssılıq sıyımlılıǵınıń molekulyar kinetik teoriyasi Joba

Lekciya -2:

Ideal gazlardıń ıssılıq siyimliligi

Íssılıq sıyımlılıǵı. Gazler ıssılıq sıyımlılıǵınıń molekulyar - kinetik teoriyasi

Joba

1. Termodinamik sistema hám jumısshı dene

2. Tiykarǵı termodinamik jaǵday teńlemeleri

3. Ideal gaz jaǵday teńlemesi

Termodinamik processda jumısshı denege berilgen ıssılıq muǵdarı, sol denenin salıstırma ıssılıq siyimliligi arqalı anıqlanadı. Salıstırma ıssılıq dep, 1 kg denenin temperaturasın 1 ⁰C qızdırıw ushın zárúr bolǵan ıssılıq muǵdarına aytıladı hám ol c hárip menen belgilenedi: c_x= ; (3.1)

q- Salıstırma ıssılıq muǵdarı, kJ/kg

t₁ - Baslangish temperatura ;

t₂ - denenin aqirgi temperaturasi;

x – Process túri

Íssılıq siyimliligi ózgermeytuǵın shama emes, temperatura ózgeriwi menen ıssılıq siyimliligi da ózgeredi. Íssılıq siyimliligi ideal gazlar ushın tek temperaturaǵa baylanıslı boladı.

c_x= f (T) (3.2)

Sol sebepli 2 qıylı shama : ortasha ıssılıq siyimliligi hám haqıyqıy ıssılıq siyimliligi hám haqıyqıy ıssılıq siyimliligi túsinigi kiritilgen.

Ortsha ıssılıq siyimliligi : c_x= ; (3.3)

Haqıyqıy ıssılıq siyimliligi dep, temperaturalar ayırmashılıǵı nolǵa umtılıp atırǵangandegi ortasha ıssılıq siyimliligina aytıladı :

С_haq= (3.4)

Salıstırma ıssılıq siyimliligi muǵdarı úlkenligine kóre 3 qıylı boladı :

1. 
   1) massaviy ıssılıq siyimliligi - c_x (3.5)
   
2. 
   kolemiy issiliq siyimliligi – c_x=
   

V₀ – Normal jagdayga keltirilgen kólem.

3) moylar issiliq siyimliligi -

Issiliq sıyımlılıqları arasındaǵı baylanısıw :

c_x= c_х ʋ₀=

Termodinamik esaplawlarda ózgermeytuǵın basım p=const processdegi issiliq siyimliligi hám ózgermeytuǵın kólem v=const processindegi issiliq siyimliligi zárúrli orın tutadı. Ózgermeytuǵın basım processindegi issiliq siyimliligi izobarik - massalıq (c_p), kolemiy (c_p), molyar (μ c_p) molyar issiliq siyimliligi ( μ c_ʋ) deyiledi.

Ózgermeytuǵın basım daǵı issiliq siyimliligi c_p mudamı ózgermeytuǵın kólem degi issiliq siyimliligi c_ʋ den úlken boladı.

c_p >c_v

Bunı tómendegishe anıqlama beriw múmkin, yaǵnıy P=const processinde kólemniń ózgeriwi esabına málim jumıs atqarıladı, issiliq muǵdarı kóp sarplanadı hám v=const processinde jumıs atqarılmaydı, ishki energiya ózgeredi.

Izobar hám izoxor issiliq sıyımlılıqları biri-biri menen tómendegi teńleme arqalı boglandi:

c_p - c_ʋ =R

Bul teńleme - Mayer teńlemesi dep júritiledi.

Mayer teńlemesin maylar issiliq siyimliligi ushın tómendegishe jazamız :

μ c_p - μ c_ʋ = 8,314

Izobar issiliq siyimliligini izoxor issiliq siyimliligiga salıstırǵandası k menen belgilep, termodinamik esaplawlarda kóp isletiledi.

= k

k- adiabata kórsetkishi yamasa Puasson koefficiyenti dep júritiledi.

Termodinamikada ózgermeytuǵın basım hám kólem degi issiliq sıyımlılıqları ortasındaǵı koefficientten keń paydalanıladı. Bul koefficient k hárıbi menen belgilenedi.

Mayer tenlemesinen:

c_v=R/(k–1); c_p=kR/( k–1) (3.6)

Eger c=const dep esaplasaq 1. 2-kesteden bir atomli gazlar ushın k=1, 67; eki atomli gazlar ushın k=1, 4; úsh hám kóp atomli gazlar ushın k=1, 29 ga teń boladı. 1 kg ideal gazdı t1 temperaturadan t2 temperaturaǵa shekem qizdırıw ushın zárúr bolǵan issiliq muǵdarı tómendegi formula arqalı anıqlanadı :

Ideal gazlardin issiliq sigimlari

1. 
   keste
   
2. 
   
   

Gazler	cv	cp	cv			cp
	kJ/(kmolgrad)			kkal/(kmolgrad)
Bir atomli	12,56	20,93	3		5
Eki atomli	20,93	29,31	5		7
Ush ham kop atomli	29,31	37,68	7		9

3-7–formuladan c_p ham c_v Processler ushın tómendegi ańlatpanı keltirip shıǵarıw múmkin:

q_v=c_vm2t₂–c_vm1t₁ (3.8)

ham

q_P= c_pm2t₂–c_pm1t₁ (3.9)

Gazler aralaspasınıń issiliq siyimliligi tómendegi formulalar tiykarında anıqlanadı :

Aralaspanin massalıq issiliq siyimliligi:

Aralaspanin kolemiy issiliq siyimliligi:

Aralaspanin molyar issiliq siyimliligi: