I мавзу: Иқтисодий ўсиш курсининг мазмуни вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

2.1.1.-расм. Ўзбекистонда ялпи ишлаб чиқариш манбалари ва 
омиллари боғлиқлигининг мажмуавий тизими 
Фан – техника тараққиѐти меҳнат унумдорлиги ва иқтисодий ўсишни 
таъминловчи муҳим омил ҳисобланади. Техника тараққиѐти ўз ичига нафақат 
ишлаб чиқаришнинг бутунлай янги усулларини, балки бошқариш ва ишлаб 
чиқариш ташкил қилишнинг янги шаклларини ҳам олади. Умуман айтганда фан 
– техника тараққиѐти дейилганда пировард маҳсулот чиқаришни кўпайтириш 
мақсадида мавжуд ресурсларни янгича уйғунлаштиришни тақазо қилувчи янги 
≤ ≥ 
t
AS
Эндоген 
омиллар 
t
AS
Экзоген 
омиллар 
Монетар сиѐсат 
Фискал сиѐсат 
Валюта сиѐсати 
Ижтимоий сиѐсат 
 
Ташқи иқтисодий 
сиѐсат 
Меҳнат омили 
Физик капитал 
Табиий капитал 
Инсон капитали 
Фан - техника 
тараққиѐти 
Мувозанатли 
ялпи ишлаб 
чиқариш 
Мамлакат 
ичкарисидаги
омиллар 
Мамлакат 
ташқарисидаги 
омиллар 
Баҳо
даражаси 
Қулай ишлаб 
чиқариш 
муҳити 
Қулай 
бизнес 
муҳити 
Ялпи ишлаб чиқариш самарадорлигининг натижавий кўрсаткичлари 
Капитал 
(фонд) 
сиғими 
Материал 
(ресурс) 
сиғими 
Энергия 
сиғими 
Табиат 
сиғими 
Меҳнат 
сиғими 
Меҳнат 
унумдорлиги 
Меҳнатнинг 
капитал билан 
қуролланганлик 
даражаси 
Фан - техника 
сиғими 

---

32 
усулларнинг топилиши ҳам тушунилади. Амалиѐт техника тараққиѐти ва 
капитал қўйилмалар (инвестициялар) мустаҳкам ўзаро боғлиқ, техника 
тараққиѐти кўпинча янги машина ва ускуналарга инвестициялар қўйишга олиб 
келади. Масалан, атом энергиясидан фойдаланиш бўйича технологияни қўллаш 
учун атом локтрестенцияларини қуриш зарур бўлади. Биринчи қарашда 
техника тараққиѐти тарихий ва шиддатли рўй бериш хусусиятига эга бўлади. 
Газ ва ѐқилғи двигетеллари, конвейер ва йиғма линиялар бизнинг ҳаѐтга 
ўтишимиз энг муҳим ютуқлари сифатида кириб келди. Қуйидаги 2.1.1 схемадан 
кўринадики, реал маҳсулотни икки асосий усулда кўпайтириши мумкин.