I мавзу: Иқтисодий ўсиш курсининг мазмуни вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

НАЗОРАТ ВА МУҲОКАМА УЧУН САВОЛЛАР 
 
1.
Асосий ишлаб чиқариш кўрсаткичлари ва уларнинг иқтисодий ўсишга 
таъсирини баҳолаб беринг. 
2.
Интенсив ва экстенсив ўсишни тушунтриб беринг ва нима учун улар соф 
якка ҳолда учрамайди? 
3.
Нима учун 1960 йиллар Ғарбий Европа иқтисодиѐтида олтин давр 
ҳисобланган. Унинг 1970 йиллардаги ўсишини сусайиши сабабини тушунтириб 
беринг. 
4.
Инсоннинг жамғармасига сарфланаѐтган маблағлар иқтисодий ўсиш 
омиллари ҳисобланадими? 
5.
Нима учун собиқ Иттифоқ даврида интенсив иқтисодий ўсиш 
муаммолари 1980 йилларда кўтарилди? 
6.
Россиядаги иқтисодий ўсишга йўналтирилган асосий иқтисодий 
омилларни айтиб ўтинг. 
7.
Иқтисодий ўсишда омилларнинг улуши қандай аниқланади? 
8.
Иқтисодий ўсишни таҳлил қилишда қанақа иқтисодий сифат 
кўрсаткичлардан фойдаланилади? 
9.
Базис ўсиш суръати, занжирли ўсиш суръатини таърифлаб улар 
ўртасидаги боғлиқлик ва фарқларини изоҳлаб беринг? 
10.
Иқтисодий даврларни изоҳлаб беринг. 

---

52 
3-БОБ: ИҚТИСОДИЙ ЎСИШДА КЕЙНСЧИЛАР МОДЕЛИ. 
3.1 Иқтисодий ўсишда ижтимоий-иқтисодий моделлар. 
Иқтисодий ўсишда
 
шундай омиллар хам борки, уларнинг иқтисодий 
ўсишга таъсирини аниқлаш қийиндир. Масалан, АҚШ нинг бой табиий 
захиралари давлатнинг иқтисодий ўсишга катта хисса қўшган. АҚШ да мўл 
ҳосил етиштириш учун табиий шароитлар, энергетик заҳиралар, минерал ва 
бошқа ресурслар кўп. Ушбу заҳираларни ҳажми жиҳатдан АҚШ га фақатгина 
Россия ѐки Канадани тенглаштириш мумкин. Лекин табиий ресурсларнинг 
ўзигина иқтисодий ўсишни таъминлаб беролмайди. Иқтисодий табиий 
ресурслари кам бўлган давлатлар ҳам иқтисодий ўсиш тез суръатларда бўлиши 
мумкин масалан. Япония чекланган ресурсларга эга бўлиб 2 жаҳон урушидан 
кейин тез суръатларда ривожланган. Бундан ташқари шундай омиллар ҳам 
борки уларни баҳолашнинг умуман иложи йўқ масалан АҚШ нинг иқтисодий 
ўсишига давлатдаги умумий социал, маданий ва сиѐсий муҳит ҳам муносиб 
роль ўйнаган. 
1.
АҚШ да бошқа давлатларга нисбатан ижтимоий, маънавий чеклашлар 
деярли йўқ ривожланиш учун барча шароитлар яратилган.Америкаликлар 
орасида бизнесмен, новатор, кашфиѐтчилар катта ҳурматга эга. 
2.
Америкаликлар орасида тадбиркорлик меҳнат ва таваккалчилик 
муносабат ўзгача. 
3.
Америкадаги бозор иқтисодиѐти тизими иқтисодий ўсишга олиб келувчи 
ҳар қандай ҳаракатни рағбатлантиради. 
4.
АҚШ иқтисодиѐти барқарор сиѐсий тизимга асосланади, бундан ташқари 
демократик принциплар, хусусий мулк хуқуқи ва бошқалар давлат томонидан 
ҳимоя қилинади. Кўзатишлар шуни кўрсатдики. Эркинликлар кўроқ давлатда 
ўсиш ривожланиш юқорироқ бўлади. Ушбу барча омиллар биргаликда АҚШ да 
иқтисодий ўсиш учун замин яратмоқда 

---

53 
Денисон кўзатиши потенциал ва реал миллий даромадни тушунтириб
беради. Хар йилги 2,9% иқтисодий ўсиш ва ЯИМ нинг ялпи талаб 
тебранишларни таъсирида ўзгариши тушунтирилади. Агарда Америка 
иқтисодиѐти йил сайин бир меъѐрда бўлганида ҳар йилги иқтисодий ўсиш 
тахминан 0,2-0,3% юқори бўларди. 
Эслатиб ўтамиз, тахлилга кўра, иқтисодий фаолият натижалари 
потенциал ҳисоблардан анча паст бўлиши мумкин. Иқтисодий ўсишга энг катта 
салбий таъсир 30-йиллардаги Буюк депрессия даврида бўлган 1929-33 йиллар 
оралиғида АҚШ да ЯИМ 823 млрд доллардан 587 млрд дол. тушган ва 1929 йил 
кўрсаткичига қайтган. 1980-1982 йиллардаги иқтисодий тушкунлик АҚШда 600 
млрд дол. маҳсулот ва даромадни йўқотишга олиб келди.