I мавзу: Иқтисодий ўсиш курсининг мазмуни вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

МУҲОКАМА УЧУН САВОЛЛАР 
1.
Иқтисодий ўсиш нима? 
2.
Иқтисодий ўсиш ва иқтисодий ривожланиш ўртасидаги фарқини 
ваалоқадорлигини ифодалаб беринг. 
3.
Лент Притче иқтисодий ўсишни нечта турга ажратиб кўрсатган? 
4.
Мустақиллик йилларида иқтисодий ўсишининг шаклланиши ва унинг 
таркибини тушунтириб беринг. 
5.
Макроиқтисодий ва микроиқтисодий ўсишнинг бир биридан фарқини ва 
ўзаро алоқадорлигини ифодалаб беринг. 
6.
Янги индустриал мамлакатлар иқтисодий ўсиш ютуғи нимада? 
7.
Иқтисодий ривожланишда аграр, саноат ва хизмат кўрсатиш 
соҳаларининг тасири қандай? 
8.
Динни иқтисодий жарайнга қандай таъсир кўрсатади? 
9.
Модернизациянинг иқтисодий ўсишга таъсирини ифодалаб беринг. 
10.
Г. Муюртал ―Осиѐ драммаси‖ номли асарида моденизациянинг қанақа 
тамоиллари келтирилган? 

---

30 
2-БОБ ИҚТИСОДИЙ ЎСИШНИНГ АСОСИЙ ОМИЛЛАРИ, ТУРЛАРИ 
ВА КЎРСАТКИЧЛАРИ 
2.1. Иқтисодий ўсишга таъсир этувчи омиллар. 
Иқтисодий ўсишга таъсир этувчи омилларни шартли равишда икки 
гуруҳга ажратиш мумкин булар таб омили ва таклиф омили. Биринчи гуруҳ 
омиллар иқтисодиѐтнинг миқдорий ўсиш лаѐқатини белгилаб беради , улар 
таклиф омиллари деб ҳам аталади . Бу омиллар қуйидагилар : 
1.
Табиий ресурсларнинг миқдори ва сифати; 
2.
Ишчи кучи ресурслари миқдори ва сифати; 
3.
Асосий капитал (асосий фондлар) нинг ҳажми ва сифати; 
4.
Технология ва фан – техника тараққиѐти.
Иқтисодий ўсишга тақсимлаш омиллари ҳам таъсир қилади. Ишлаб 
чиқариш потенциалидан мақсадга мувофиқ фойдаланиш учун нафақат 
ресурслар иқтисодий жараѐнга тўлиқ жалб қилинган бўлиши, балки жуда 
самарали ишлатилиши зарур. Ресурсларнинг ўсиб борувчи ҳажмидан реал 
фойдаланиш ва уларни керакли маҳсулотнинг мутлоқ миқдорини оладиган 
қилиб тақсимлаш ҳам зару бўлади.
Иқтисодий ўсишга таъсир этувчи таклиф ва тақсимлаш омиллари ўзаро 
боғлиқ ва бир бирини тақазо қилади. Масалан , ресурслар миқдорининг ўсиши 
ва сифатининг яхшиланиши, технологияни такомиллаштириш иқтисодий ўсиш 
учун имконият яратади. Тўлиқ бандлик ва ресурсларни самарали тақсимлаш 
омиллари ҳам ўз ўрнига эга бўлади бу муаммони таҳлил қилишда асосий 
эътибор таклиф омилларига қаратилиши зарур. 
Мамалакат миқѐсидаги ялпи ишлаб чиқаришда тармоқларнинг ўртача физик 
ўсиш ҳажми мазкур тармоқлардаги ишлаб чиқариш фаолиятига реал баҳо бера 
олмайди. Чунки, бунда айрим йилларда тармоқларда ўртачадан юқори ишлаб 
чиқариш кўзатилса, айрим йилларда эса, паст ишлаб чиқариш ҳажмлари 
кўзатилиши мумкин. Шунинг учун, мамлакат миқѐсида ялпи ишлаб чиқариш 

---

31 
таркибида тармоқларнинг ўсиш суръатларини инобатга олиш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади .
Меҳнат унумдорлигининг ўсишга олиб келувчи омилларни тўлароқ кўриб 
чиқамиз.