5-ma’ruza: Meva va sabzavotlarni saqlash texnologiyasi Reja

Urug‘li mevalarni saqlash. 
Olmani saqlash.
Olmaning saqlashga chidamliligi uni 
saqlashda pishib yetilish xususiyati bilan aniqlanadi. Olmaning ertapishar navlari kam muddatga, 
kechki navlari esa 7–8 oygacha saqlanishi mumkin. Olma saqlash uchun yashiklarga 
joylashtiriladi. Bunda olma qog‘ozga o‘ralsa yaxshi saqlanadi. Olma yashiklarga joylashtirilganda 
ular orasiga qog‘oz yoki qirindi solinsa ham bo‘ladi. 
Yashiklar omborga devor tomondan 25–30 sm, yashiklar orasida ikki metrli yo‘l qoldirilib 
joylashtiriladi. Bir taxda 7–8 ta yashik bo‘ladi. Eng yuqoridagi yashik bilan ombor shipining 
orasida 50–60 sm qolishi kerak. 
Olma solingan yashiklar taxlarga shaxmat usulida uchtadan va juft-juft qilib joylashtiriladi. 
Taxlarga navi, sorti, sifati, katta-kichikligi bir xil bo‘lgan mahsulot joylangan yashiklar terib 

---

qo‘yiladi. Shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, uncha pishmagan olma past haroratda pishib etilmaydi, 
aks holda ular qattiqlashib, ta’mi va xushbo‘yligi o‘zgarmaydi. Shu sababli, omborda havoning 
haroratini olmaning pishganligiga qarab o‘zgartirib turish lozim. 
Olmaning sovuqqa chidamli navlari -1– -2
0
C haroratda saqlanadi. Bunday olmalar issiq 
haroratda uzoq vaqt saqlanmaydi. Pepin shafran, Kandil sinap, Renet Simirenko, Golden delishes, 
Boyken, Renet Kichunova, Sari sinap, Rozmarin kabi olma navlari sovuqqa chidamli hisoblanadi. 
Olmaning sovuqqa chidamsiz navlari 2–4

C da saqlanadi. Mart, Suvorovets, Aprel, Jonatan, 
Starking, Antonovka, Renet shampan, Oddiy antonovka navlari sovuqqa chidamsiz navlar 
jumlasiga kiradi. 
Olma uzilgandan so‘ng 4–8 soatdan kechiktirmasdan meva omboriga olib kelinishi kerak. 
2-jadval 
Olma sifatining uni saqlash usuliga bog‘liqligi 
Olmaning gomologik 
navi 
Saqlash usuli 
Mevaning sifati, % 
standart 
mevalar 
chiqindilar 
Simirenko 
Kontrol 
89,3 
11,7 
Polietilen qoplar, kontenerlar 
100 
- 
Rozmarin 
Kontrol 
97,5 
2,5 
Polietilen qoplar, kontenerlar 
100 
- 
Olmani saqlashdan oldin ular maxsus bo‘lmalarda sovitiladi. Har kuni meva ombori 
bo‘lmasi sig‘imining 10–15 % olma bilan to‘lg‘aziladi. Bo‘lma 7–10 kun deganda butunlay 
to‘lg‘aziladi. Bo‘lmalarda havo asta-sekin sovitilib 4–6

C ga yetkazildi, keyin esa nav uchun 
kerakli bo‘lgan harorat darajasida qoldiriladi. 
Olmani saqlashda havoning nisbiy namligi 85–95% bo‘lishi maqbul hisoblanadi. Omborni 
sovitishga saqlash haroratiga etguncha havoni jadal aralashtirib turish orqali erishiladi, bunda 
taxlar orasida havo oqimining tezligi 0,2–0,3 m/sek bo‘lishi tavsiya qilinadi. 
Olmani omborda saqlash vaqtida gaz muhitini boshqarish muhim hisoblanadi. Bunda 
ayniqsa past haroratga chidamsiz olmani saqlashda foydalanish yaxshi samara beradi. 
Odatda olma daraxtining pastki shoxlaridan yig‘ilgan mevalar yaxshi saqlanadi. Shu sababli 
ular alohida terib olinadi va saqlashga ham alohida joylanadi. 
Oliy va birinchi navli olmalar uzoq muddatga, ikkinchi va uchinchi navli olmalar 2–3 oy 
saqlashga qo‘yiladi. Ular yashik, karton quti va kontenerlarda saqlanadi. Mevalarni kontenerlarda 
saqlash omborning 1 m
3
hajmidan samarali foydalanishni ta’minlaydi. Bunda 1 m
3
foydali hajmda 
mevalar yashiklarda saqlanganda uning zichligi 250–300 kilogramm, kontenerlarda 400 
kilogrammni tashkil qiladi. 
Olmani saqlashda ularni polietilen kleyonkalarga joylashtirish keng qo‘llanilmoqda. Bunda 
sig‘imi 1–3 kilogramm polietilen xaltachalardan foydalaniladi. Bunday xaltachalar ichida 1,5–2 
oy ichida kislorodning miqdori 14–16% ga, karbonat angidrid esa 5–7% ga etadi. 
Polietilen xaltachalarni omborga joylashtirgach, ularning og‘zi ikki-uch kun ochib qo‘yiladi 
olma sovitilgandan so‘ng ularning og‘zi yopiladi. Polietilen xaltachalar kontenerlarga 
joylashtirilgan holda omborlarga joylashtiriladi. 
Olmani saqlashda polietilendan yasalgan kontenerlardan foydalanish yaxshi samara beradi. 
Bunda 600–800 kg meva sig‘adigan kontenerlar qo‘llaniladi. Polietilendan yasalgan kontenerlarga 
gaz muhitini boshqarish uchun maxsus tuynuklar qo‘yiladi. 
Olma navining xilma-xilligi uni saqlashni ancha mushkullashtiradi. Chunki har bir nav 
uchun ma’lum saqlash tartibi talab qilinadi. Saqlash davrida olmani ko‘zdan kechirib turish kerak. 
Olma joylashtirilgan yashiklar har oyda bir ikki marta qarab chiqiladi. Saqlanadigan olmada 
nuqson bo‘lsa, ular qaytadan sortlarga ajratiladi.