Informatika, avtomatlashtirish va boshqaruv

T-xy diagram for ETHANOL/WATER
Liquid/vapor mole fraction, ETHANOL
T
e
m
p
e
ra
tu
re
, 
C
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
76
81
86
91
96
101
x 1,0 atm
y 1,0 atm
T-xy diagram for ETHANOL/WATER
Liquid/vapor mole fraction, ETHANOL
T
e
m
p
e
ra
tu
re
, 
C
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
147,5
152,5
157,5
162,5
167,5
172,5
177,5
182,5
x 10,0 atm
y 10,0 atm

---

27 
3.3-rasm.
Quyi bosimli kolonnada tarelkalar bo'ylab komponentlar fraksiyalari va 
temperaturaning o'zgarishi 
Modellashtirish natijalariga asoslangan holda oqimlar bo'ylab moddiy balans 
qiymatlari 3.1-jadvalda keltirilgan bo'lib, asosiy kiruvchi spirt-suv (
etil spirti 20 
molyar ulushda
) aralashmasi miqdori 100 kmol/soat (2363 kg/soat).
3.4-rasm. Bosimlar farqiga asoslangan ajratish jarayonining kompyuter modeli
3.1-jadval. Bosimlar farqiga asoslangan ajratish jarayoni uchun moddiy balans 
qiymatlari 
Yuqori bosimli kolonna: Liquid Composition Profiles
Stage
T
em
p
er
a
tu
re
C
X
(
m
o
le
f
ra
ct
io
n
)
1
3
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
25
27
29
31
149,2
149,4
149,6
149,8
150,0
150,2
150,4
150,6
150,8
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
ETHANOL (mole fraction)
WATER (mole fraction)
Temperature C

---

28 
 
Boshlang'ich 
kirish (kmol 
h
-1
) 
Btm.1 
(kmol h
-1
) 
Dist.1 
 (kmol h
-1
) 
Btm.2 
Etanol
(kmol h
-1
) 
Dist.2 
(kmol h
-1
) 
Etanol 
20 
0,452 
83,416 
19,548 
63,868 
Suv 
80 
79,905 
14,798 
0,095 
14,703 
Jami 
100 
80,357 
98,214 
19,643 
78,571 
T (
⁰
C) 
20 
98 
77.6 
151 
149 
P (atm) 
1 
1 
1 
10 
10 
 
3.2-Jadval. Bosimlar farqiga asoslangan separasiyalash jarayoni uchun energiya, 
iqtisodiy va ekologik chiqindilar qiymati
Quyi bosimli bug' 
3.19 
O'rta bosimli bug' 
3.34 
Jami qizdirish energiyasi, 
MW/soat
6.53 
Sovuq suv 
6.28 
Jami sovutish energiyasi, 
MW/soat
6.28 
Elektr energiyasi, KW/soat 
4.26 
CO
2
ajralib chiqishi, kg/soat 
1548 
 
 
 

---

29 
IV. AVTOMATLASHTIRISHNING FUNKSIONAL CHIZMASI VA 
BAYONI
4.1. Texnologik jarayon bayoni va chizmasi 
Kirishda etalon-suv aralshmasining sarfi rostlanadi. Aralashmaning sarfi 
elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan Sitrans FM MAG 1100 markali difmanometr 
(poz 1-1) dan PLK63-PPPPPP-M kontroller va modul kengaytmasi (rasshereniye) 
MP1-P orqali raqamli signal ko‘rinishida boshqaruvchi kompyuterga uzatiladi. Bu 
signal raqamlidan tokli analogli signalga aylantirilib, SONO 3000,YYx-d
 
markali 
elektr-pnevmatik signal o‘zgartirgich (poz 1-2) yordamida pnevmatik signalga 
aylantirilib,rostlash ta’sir signali D262N markali pnevmatik rostlash klapaniga (poz 
1-3) uzatiladi va suvning sarfi rostlanadi. Joriy qiymatni displeyda kuzatish, bosmaga 
chiqarish va xotirada saqlash mumkin.
Mahsulotlarga issiqlik ishlovi berish uchun keyingi jarayonga, ya’ni issiqlik 
beruvchi qurilmaga beriladi. Qurilmada bug‘ning harorati rostlanadi. Qurilmadagi 
bug‘ harorati elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan SITRANS TR200 markali
 
markali 
manometrik termometr (poz 2-1) dan PLK63-PPPPPP-M kontroller va modul 
kengaytmasi (rasshereniye) MP1-P orqali raqamli signal ko‘rinishida boshqaruvchi
kompyuterga uzatiladi. Bu signal raqamlidan tokli analogli signalga aylantirilib, 
SITRANS TF 2 markali elektr-pnevmatik signal o‘zgartirgich (poz 2-2) yordamida 
pnevmatik signalga aylantirilib,rostlash ta’sir signali D262N markali pnevmatik 
rostlash klapaniga (poz 2-3) uzatiladi va suvning sarfi rostlanadi. Joriy qiymatni 
displeyda kuzatish, bosmaga chiqarish va xotirada saqlash mumkin.
Kirishda suvning sarfi rostlanadi. Aralashmaning sarfi elektr chiqish signaliga 
ega bo‘lgan Sitrans FM MAG 1100 markali difmanometr (poz 3-1) dan PLK63-
PPPPPP-M kontroller va modul kengaytmasi (rasshereniye) MP1-P orqali raqamli 
signal ko‘rinishida boshqaruvchi kompyuterga uzatiladi. Bu signal raqamlidan tokli 
analogli signalga aylantirilib, SONO 3000,YYx-d
 
markali elektr-pnevmatik signal 
o‘zgartirgich (poz 3-2) yordamida pnevmatik signalga aylantirilib,rostlash ta’sir 

---

30 
signali D262N markali pnevmatik rostlash klapaniga (poz 3-3) uzatiladi va suvning 
sarfi rostlanadi. Joriy qiymatni displeyda kuzatish, bosmaga chiqarish va xotirada 
saqlash mumkin. 
Qurilmadagi maxsulot sathi boshqarib turiladi. Bunda qurilmadagi maxsulot sathi 
elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan LUC 300 markali elektrik sath o‘lchagich
(poz 4-1) dan PLK63-PPPPPP-M kontroller va modul kengaytmasi (rasshereniye) 
MP1-P orqali raqamli signal ko‘rinishida boshqaruvchi kompyuterga uzatiladi.Bu 
signal raqamlidan tokli analogli signalga aylantirilib, LUC 500 markali elektr-
pnevmatik signal o‘zgartirgich (poz 4-2) yordamida pnevmatik signalga 
aylantirilib,rostlash ta’sir signali D262N markali pnevmatik rostlash klapaniga (poz 
4-3) uzatiladi va suvning sarfi rostlanadi. Joriy qiymatni displeyda kuzatish, bosmaga 
chiqarish va xotirada saqlash mumkin.
Qurilmadagi bosim ham nazorat qilinadi, bunda bosim SITRANS Z Compact 
markali (poz.5-1), Shkalasiz elektr signaliga ega bo‘lgan difmanometr yordamida 
chiqish signali 4-20mA bo‘lgan signal shitda o‘rnatilgan SIREC D200 markali (poz.5 
-1), bosimni ko‘rsatib yozib boruvchi differensial manometrga keladi va nazorat 
qilinadi. 
Mahsulotlarga issiqlik ishlovi berish uchun keyingi jarayonga, ya’ni issiqlik 
beruvchi qurilmaga beriladi. Qurilmada bug‘ning harorati rostlanadi. Qurilmadagi 
bug‘ harorati elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan SITRANS TR200 markali
 
markali 
manometrik termometr (poz 6-1) dan PLK63-PPPPPP-M kontroller va modul 
kengaytmasi (rasshereniye) MP1-P orqali raqamli signal ko‘rinishida boshqaruvchi
kompyuterga uzatiladi. Bu signal raqamlidan tokli analogli signalga aylantirilib, 
SITRANS TF 2 markali elektr-pnevmatik signal o‘zgartirgich (poz 6-2) 
yordamida pnevmatik signalga aylantirilib,rostlash ta’sir signali D262N markali 
pnevmatik rostlash klapaniga (poz 6-3) uzatiladi va suvning sarfi rostlanadi. Joriy 
qiymatni displeyda kuzatish, bosmaga chiqarish va xotirada saqlash mumkin 

---

31 
Qurilmadagi maxsulot sathi boshqarib turiladi. Bunda qurilmadagi maxsulot
sathi elektr chiqish signaliga ega bo‘lgan LUC 300 markali elektrik sath o‘lchagich
(poz 7-1) dan PLK63-PPPPPP-M kontroller va modul kengaytmasi (rasshereniye) 
MP1-P orqali raqamli signal ko‘rinishida boshqaruvchi kompyuterga uzatiladi.Bu 
signal raqamlidan tokli analogli signalga aylantirilib, LUC 500 markali elektr-
pnevmatik signal o‘zgartirgich (poz 7-2) yordamida pnevmatik signalga 
aylantirilib,rostlash ta’sir signali D262N markali pnevmatik rostlash klapaniga (poz 
7-3) uzatiladi va suvning sarfi rostlanadi. Joriy qiymatni displeyda kuzatish, bosmaga 
chiqarish va xotirada saqlash mumkin.
Qurilmadagi bosim ham nazorat qilinadi, bunda bosim SITRANS Z Compact 
markali (poz.8-1), Shkalasiz elektr signaliga ega bo‘lgan difmanometr yordamida 
chiqish signali 4-20mA bo‘lgan signal shitda o‘rnatilgan SIREC D200 markali 
(poz.8-1), bosimni ko‘rsatib yozib boruvchi differensial manometrga keladi va 
nazorat qilinadi. 
Nasosning harakati elektr yuritma WEGW22 (poz 9-3), magnit puskatel PM12
(poz 9-1) va pereklyuchatel 3SB31 NR+1 NZ (poz 9-2) yordamida boshqarilib, 
3SB3-22 yashil chiroq bilan signallanadi.