Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

Im
sözi, onuň pikiriçe, häzirki türkmen dilindäki 
umga/
ýumga
(dag geçisi) we 
emmek
sözünde saklanyp, ol “teke”, “geçi” 
diýen manydadyr.
Eýmir
sözüniň aöladýan manysyna Ýewropa alymlary hem üns 
beripdirler. Meselem, Gamiltonyň pikiriçe, bu at “şan-şerepli, ygtybarly” 
diýen manydadyr.
Elbetde, ymykly ylmy barlaglar geçirmezden, eýmir etnonimine 
berilýän beýle düşündirişlere ynanmak kyndyr. Bu sözüň asyl köküni 
gunlaryň, belki-de, türki, mongol, tungus-manjur halklarynyň bir 
umumylygy emele getiren altaý döwründe ýaşan halklaryň dilinden 
gözlemek dogry bolar, çünki eýmirleriň ady gadymy türki eýýamda-da 
duş gelýär. Meselem, türk alymy Ybrahim Kafesoglunyň ýazmagyna 
görä, baryp 745-nji ýylda Ötükende öz döwletini guran uýgurlara 
dokuzoguz
(“9 taýpa”) hem diýilýän eken, çünki olar 9 taýpadan ybarat 
bolupdyr. Onuň 8-nji taýpasynyň ady hytaýça 
Hi-ýe-wu
görnüşinde 
ýazylyp, ol türkçe okalanda 
aýamur
ýa-da 
aýmur
görnüşine eýe bolýar. 
Kafesoglu bu ady hut eýmirler bilen baglanyşdyrýar.
Eýmir
ýa-da 
iýmir
diýen etnik adyň 
eý/iý
bölegi, biziň pikirimizçe, 
igdir
etnoniminiň 
ig
sözi bilen asyldaş bolsa gerek (
Igdir
makalasyna 
serediň), çünki türki (türkmen) dillerinde g sesi aňsatlyk bilen ý sesine 
geçip bilýär (ege-eýe-eýe, tük-tüg-tüý, çugun-çoýun-çoýun we ş.m.).

---

245
EKEREM
Esenguly raýonyndaky Ekerem posýologyna ady dakylan bu tire 
ýerli gepleşikde “ekerançy” manysynda ulanylýan 
ekerem
sözi bilen 
atlandyrylypdyr, çünki olar diňe bir tumaç urugynyň içinde däl, eýsem, 
şu etrapdaky beýleki urug-tireleriň arasynda-da ilkinji bolup Garadepe 
obasynda düme ekerançylygyny ýola goýupydyrlar.