Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
1-chizma. Yaxshi kasb egasi bo‘lishning o‘ziga xos tomonlari 
Ijtimoiy ish tizimlashuvining nazariy-metodologik asoslarini ijtimoiy 
jihatdan tadqiq etish, jamiyat a’zolariga amaliy yordam ko‘rsatishni 
zamonaviylashtirishni ta’minlaydi. Shu bilan birga, aholining ijtimoiy yordam 
olish, aholiga ijtimoiy yordam ko‘rsatish madaniyatini shakllantirishda innovatsion 
texnologiyalardan foydalanish lozim. 
Madaniy-tarixiy yondashuv asosida ta’kidlash lozimki, har bir kasb 
jamiyatda ifodalangan muammoning yechimini amaliy jihatdan hal etish natijasida 
yuzaga kelgan. Ijtimoiy ish insonga jismoniy, ma’naviy va psixologik 
ko‘maklashishda bilim va tajriba orttirib, uni amaliyotda qo‘llash natijasida 
institutsionallashdi va bugungi kunda tarmoqlashuv jarayoni ham kechmoqda. Bu 
jarayonda bajariladigan har bir harakat o‘z mazmuniga ega bo‘lib, ijtimoiy 
muammoni bartaraf etishga yo‘naltirilgandir. Jumladan, tug‘ma nogironligi, 
orttirilgan nogironligi, kasbiy nogi-ronligi, boquvchisini yo‘qotganligi sababli 
ijtimoiy xizmat olishga ehtiyojmandlarga yordam berish nafaqat tuzilishi balki 
maqsadi va xizmat ko‘rsatish tarzi bilan ham ajralib turadi. Ijtimoiy munosabatlar 
tizimida turli xil nizoli vaziyatlar, inqirozlar, hissiy muammolar, spirtli 
ichimliklarga ruju qo‘yish, giyohvandlik, majruhlik, ishsizlik, nogironlik, 
nochorlik, tobelik, darbadarlik va hokazolarda amaliy yordam berish uchun 
ijtimoiy xizmat ko‘rsatish mutaxassislari faoliyat yuritadi. Oxir-oqibatda ijtimoiy 
xizmat ijtimoiy xohish-irodaga aylanib fenomenlashadi. 
Ijtimoiy ishning xalqaro huquqiy-me’yoriy hujjatlarda “Ijtimoiy ish kasbi 
ijti-moiy o‘zgarishlarga insoniy munosabatlar muammolarini hal qilishga, 
shuningdek, odamlarning 
farovonligini oshirish 
uchun 
imkoniyatlarning 
taqsimlanishiga va ozod bo‘lishiga ko‘maklashadi. Insoniy xulq-atvor va ijtimoiy 
tizimlar haqidagi naza-riyalardan foydalanib, ijtimoiy ish odamlarning atrofidagilar 
bilan o‘zaro aloqador-likka kirishgan joylarda yuzaga keladi. Inson huquqlari va 
ijtimoiy adolat tamoyillari ijtimoiy ishning asosi bo‘ladi. Ijtimoiy ish xodimlari 
insonparvarlikka, halollikka xizmat qilish yo‘li bilan inson qadr-qimmatini hurmat 
qilishga, ijtimoiy adolatni ta’minlashga ko‘maklashishi kerak”
108
ligi belgilangan. 
Kasbga qiziqish, undan manfaat topish ijtimoiy ishchining o‘ziga, qolaversa 
ota-onasi, jamiyatga kerakligini anglash muhim vazifalardan hisoblanadi. Bular esa 
ijtimoiy ish mutaxassis bo‘lmoqchi bo‘lganlar oldiga ko‘plab vazifalarni qo‘yadi:
♦ kasbni to‘g‘ri tanlay olish;
108
 Международной Федерацией Социальных Работников (IFSW) Internetional Federation of Social Workers 
(IFSW). Международная Федерация Социальных Работников (МФСР) была создана в 1956 году в Мюнхене. 
- 2001. 

---

67 
♦ bu kasbni yaxshi egallash va o‘z kasbining ustasi bo‘lib yetishish; 
♦ kasbiga doir ko‘plab bilimlarni egallash; 
♦ kasbiga ijodiy yondasha olish; 
♦ mehnatsevar, o‘z ishini tashkil qila oluvchi, kasbiga xos axloqni egallash; 
♦ o‘zining shogirdlarini yaratishga intilish; 
♦ jamiyatga va ota-onasiga yaxshi nomlar bilan maqtov olib kelish; 
♦ kelajakda nafaqaga chiqishga ehtiyojlar paydo bo‘lganda o‘zining ishini 
davom ettiruvchi shogirdlarni yaratish va o‘z maktabini qoldirish;
♦ kasbini o‘ziga xizmat qiluvchi va kelajagini ta’minlovchi hunar sifatida 
shakllantirish. Bu kabi vazifalar ijtimoiy ish kasbini egallab borayotgan va yangi 
bir ko‘rinishga ega bo‘lgan kadrlarni tayyorlashda eng muhim jarayonlar
109
. 
Har bir kasb jamiyatda muhim ahamiyat kasb etib, bunda kasb tamoyillarini 
tadqiq etish muhim sanaladi. Buni 2-chizma ‒ kasb tushunchasining asosiy 
tamoyillari orqali quyidagicha tasvirlash mumkin.