O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Мавзуга 
оид 
адабиѐтларнинг 
таҳлили.
Культурологик ишларда турли хил маданиятлардаги 
рангларни таҳлили амалга оширилади. В.М. Алпатов 
предмет ва ранг ўртасида тўғридан-тўғри эмас, балки 
нисбий алоқа мавжудлиги сабабларига[2], А.Вежбитская 
ранг нарсанинг хусусиятларидан келиб чиқиб предметга 
берилишига[3], М.Содиқованинг номзодлик диссертатсия-
сида ўзбек тилидаги ранг билдирувчи сўзларга[4], 
―Хазойин 
ул-маоний‖ 
девони 
асосида 
яратилган 
Ё.Исхоқовнинг ―Ранглар рамзи‖ мақоласида ранг 
маъноларига[5], И.Ҳаққуловнинг ―Яна қораранг ҳақида‖ 
сарлавҳаси остидаги мақоласида фақат қора рангга 
тўхталинган[6].
Европа ва жаҳон адабиѐтида ҳам рангларнинг 
турли хусусиятлари ўрганилган бўлиб, жумладан, немис 
олими И.В.Гѐтенинг ―Ранг ҳақида таълимот‖ китобида 
рангларнинг 
физиологик, 
психологик 
жиҳатларига 
эътибор қаратилиб, улар илиқ ва совуқ рангларга ажра-
тилган. Л.Н.Миронованинг ―Рангшунослик‖ китобида 
дастлаб қандай ранглар пайдо бўлган, унинг архитектура, 
ҳайкалтарошлик, қурилишдаги ўрни, адабиѐтда қандай 
тасвир этилганлиги ҳақида фикр юритилган. Л.В.Самари-
на умумий маданиятдаги рангларни ўрганган бўлса[7], 
О.П.Фролова япон тилидаги ранг билдирувчи сўзларга 
эътибор қаратган[8], япон тадқиқотчиси Фукуда Кунио 
қизил, оловранг, сариқ, яшил, ҳаворанг, кўк ва 
бинафшаранг ва уларнинг маданий маъносини тадқиқ 
қилган.
Лингвокултурологик ишларда тил нуқтаи назари-
дан ранг билдирувчи сўзларнинг луғавий маънолари ва 
матн нуқтаи назаридан ранглар маъноси ўрганилган.
Е.А.Самоделова бадиий асардаги ранг символика-
си[9], О.В.Седова эса насрдаги ранг маъноларини ўрган-
ган[10]. В.А.Маслова ранг маъноси маданиятдан ташқари 
табиат ва предмет билан боғлиқлигини[11], А.В.Кудрина, 
Б.Г.Мешеряков илмий тадқиқот ишида турли хил 
маданиятдаги ранглар семантикаси[12], Е.А.Юшкина 
бадиий асарда ранг ва ѐруғлик муаммосини[13], 
Ю.М.Лотман символни матн орқали таҳлил қилган[14]. 
Н.М.Джусупов бадиий асардаги символ[15], К.Т.Мустаев-
нинг китобида эса ―Алпомиш‖ достонидаги ранг рамзлари 
ҳақида[16], С.Ҳасанов Навоийнинг ―Саббаи сайѐр‖ 
достонида ранг символикасига бағишланган мақоласида 
илмий-назарий хулосалар берган бўлса[17], С.Жуматов-
нинг ―Ҳозирги ўзбек шеъриятидаги ранг билан боғлиқ 
рамзий образлар‖ номли номзодлик ишида ХХ аср ўзбек 
шоирлари ижодида қўлланилган ранг рамзлари[18], Ш.А.